Het ministerie van Financiën en het ministerie Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit lijken het niet eens over de invulling van het stikstofdossier. Financiën lekte deze week naar NRC interne stikstofberekeningen, waaruit bleek dat het ministerie van Landbouw bij de stikstofdoelen geen rekening houdt met het halen van klimaatdoelen. Het definitieve rekenmodel van Financiën wordt deze zomer bekend, maar volgens Financiën zou het betekenen dat de stikstofdoelen met de helft omlaag kunnen.
Naast het stikstofdoel om driekwart van de natuurgebieden onder de kritische depositiewaarde te brengen, lijken de ministeries het ook niet eens over de aanpak. Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit wil de stikstofreductie zoveel mogelijk verdelen over alle boeren maar het ministerie van Financiën pleit voor een efficiënte en goedkope oplossing waar het beschikbare budget vooral wordt gebruikt om de ‘piekbelasters’ uit te kopen. Hoe zit dat?
Lees ook deze spraakmakende column van Simon Rozendaal: Stikstofbeleid is groter probleem dan stikstof zelf
Het kabinet wil meer ruimte maken voor de natuur en heeft hiervoor een stikstoffonds van 25 miljard euro in het leven geroepen. Het stikstofplan moet ervoor zorgen dat de uitstoot bij boeren in 2030 nog maar de helft is van hun uitstoot in 2019.
Een deel van het stikstoffonds, 7 miljard euro, is bestemd voor de uitkoop van boeren en de rest voor andere maatregelen en technologieën. Op welke manier kan het kabinet dit budget het beste inzetten?
Boeren uitkopen
Er zijn meer dan 15.000 melkveehouders en de omvang van de landbouwgrond die een boer heeft, verschilt per bedrijf. De Wageningen Universiteit rekende uit dat een gemiddelde melkveehouder ongeveer 58 hectare grond bezit. Bij een onteigening zal de overheid de grond overnemen voor een marktconforme prijs. Die gemiddelde prijs voor landbouwgrond kwam in 2021 op 67.100 euro per hectare. Dat betekent dat een gemiddelde boer bijna 4 miljoen euro zal ontvangen voor zijn grond.
Met 7 miljard euro kan het kabinet ongeveer 1.750 boeren uitkopen. Dat is 11 procent van alle melkveehouders, en als zij allemaal evenveel stikstof zouden uitstoten, ook 11 procent van de totale uitstoot.
Effectiever om het uitkoopbudget te gebruiken voor de ‘piekbelasters’
Als het kabinet en de provincies hierin slagen, blijven er meer dan 13.000 boeren over die een belangrijk deel van de stikstofvermindering voor hun rekening moeten nemen. Omdat nieuwe maatregelen en technologieën nog niet grootschalig worden toegepast, en dus onvoldoende bewezen of aantoonbaar zijn, is het maar de vraag in hoeverre zij de stikstofuitstoot verminderen.
Lees ook dit commentaar van Joan Zijerveld
PBL heeft gelijk: benader stikstofcrisis niet te bureaucratisch
Het kabinet krijgt meer zekerheid om de stikstofdoelstelling te halen als zij de grootste vervuilers dicht bij natuurgebieden weet te verleiden om te stoppen. Het is effectiever om het uitkoopbudget te gebruiken voor de ‘piekbelasters’ zodat er ruimte is voor de ontwikkeling van nieuwe methoden en technologieën om de stikstofuitstoot van de resterende boerenerven te verlagen.