Verstopt onder zijn olie- en gasimago, blijkt Shell de allergrootste investeerder te zijn in de verduurzaming van Nederland. In labs en nieuwe fabrieken wordt gewerkt aan vliegen op frituurvet, CO2-afvang, plastic uit plasticresten en waterstof. Alles op megaschaal.
Een directeur die geërgerd kijkt naar alle benzine- en dieselauto’s op de naastgelegen snelweg. Medewerkers die elektrisch rijden, of zelfs helemaal geen auto hebben. Die overal regenboogvlaggen op schilderen. Die verontwaardigd zijn dat plastic afval niet netter wordt gescheiden. Nee, dit is niet GroenLinks, of Milieudefensie. Dit is Shell.
Met honderden miljarden euro’s omzet is Shell diep verweven met de levens van miljoenen Nederlanders en andere wereldburgers. Niet alleen als je je auto volgooit met benzine bij een Shell-tankstation, maar ook veel minder zichtbaar. Het gas dat Shell oppompt en verhandelt, eindigt in cv-ketels en elektriciteitscentrales. Chemische fabrieken van Shell maken uit de ruwe olie allerlei grondstoffen voor de shampoo waarmee je je haar wast en voor het matras waarop je slaapt. De hele moderne maatschappij draagt de vingerafdrukken van Shell. Dat is zowel een zegen als een vloek.
Want hoewel het gebruik van olie en gas de mensheid enorm veel welzijn oplevert, is de schaal waarop dat gebeurt funest voor het klimaat. De hoeveelheden olie en gas die Shell oppompt, opwerkt en verkoopt, zijn ruwweg goed voor een paar procent van de mondiale uitstoot van broeikasgassen (zie ‘Hoeveel CO2 stoot Shell uit?’).
Hoeveel CO2 stoot Shell uit?
De benzine van Shell stond decennialang symbool voor de vrijheid om overal naartoe te rijden, Maar tegenwoordig wordt benzine, en de olie waar die uit voortkomt, toch vooral gezien als belangrijke bron van opwarming van de aarde.
Hoeveel broeikasgassen exact van Shell komen, is niet bekend. Alle raffinaderijen, installaties en andere bedrijvigheid van Shell stootten in 2021 60 miljoen ton CO2 uit; 7 miljoen ton daarvan komt van Pernis en Moerdijk. Ter vergelijking: Nederland stootte dat jaar 168 miljoen ton uit. Shell gebruikt daarnaast ook stroom die fossiel is opgewekt en kocht andere uitstotende producten in – in totaal voor 8 à 9 miljoen ton.
Maar verreweg de meeste uitstoot komt door het gebruik van de producten die Shell verkoopt: benzine bij de automobilist, de cv-ketel in huizen. Shell schatte die emissies over 2021 zelf in op 1.299 miljoen ton – een flinke hap uit de grofweg 38.000 miljoen ton die wereldwijd werd uitgestoten.
Het Climate Accountability Institute schat dat Shell in de jaren zeventig goed was voor grofweg 5 procent van de wereldwijde uitstoot. Maar de totale uitstoot in de wereld is nu veel groter. En inmiddels zijn staatsbedrijven als Aramco (Saudische olie) en Gazprom (Russisch gas) veel grotere uitstoters.
Maar Shell wordt meer en meer een bedrijf met twee gezichten. Alleen al in Nederland heeft het de afgelopen jaren diverse groene miljardenprojecten opgezet. Volgens onderzoeksbureau SEO is er geen bedrijf dat zoveel investeert in de energietransitie in Nederland als Shell (zie ‘Miljardenfeest’).
Over olie- en gasprojecten van Shell is veel bekend, maar over die andere kant van het bedrijf veel minder. Daarom bezocht EW de plekken waar Shell het energiesysteem op zijn kop aan het zetten is.
Energiebedrijven hebben veel te winnen bij de energietransitie
De omslag die Shell aan het maken is, is misschien wel het grootst op Pernis. Op het 550 hectare grote terrein in de Rotterdamse haven heeft Shell in 90 jaar tijd de grootste raffinaderij van Europa opgetuigd. Een cruciale schakel in het Europese energiesysteem, waar ruwe olie wordt aangevoerd en door verhitting wordt omgezet in producten als benzine (voor auto’s), diesel (vrachtwagens), kerosine (vliegtuigen) en nafta (plastic).
Maar de liefde van Pernis-directeur Jos van Winsen (63) voor dit fossiele proces is wel verdwenen. ‘In het verleden hechtte ik meer aan fossiele fabrieken, maar er zijn hier weinig mensen die het leuk vinden om in de raffinaderij te investeren,’ zegt de Shell-veteraan. ‘Ik houd het in goede staat hoor, maar investeer er al twee jaar niet meer in. Het geld gaat naar de energietransitie.’
Abonnee worden?Dagelijks op de hoogte blijven van de laatste actualiteiten, achtergronden en commentaren van onze redactie? Bekijk ons aanbod en krijg onbeperkt toegang tot alle digitale artikelen en edities van EW.
Het is niet dat Pernis is opgegeven door Shell, zoals het wel deed met veel andere raffinaderijen. Het is juist één van de vijf ‘energie- en chemieparken’ die een grote saneringsgolf overleefden. Van Winsen is, in zijn eigen woorden, ‘4 miljard euro aan het stukslaan’ op een nieuwe biobrandstoffenfabriek, het afvangen van CO2 en een waterstoffabriek.
Je zou denken dat energiebedrijven met een grote fossiele infrastructuur het meest hebben te verliezen bij zo’n grote energietransitie. Maar volgens Van Winsen is het juist omgekeerd. ‘Bestaande industrie is een goede basis, omdat we van bestaande infrastructuur gebruik kunnen maken. Als je je concurrentiepositie wilt behouden, en het betaalbaar wilt houden voor de samenleving, moet je het grootschalig aanpakken.’
Dat is te zien bij de biobrandstoffenfabriek die Shell sinds anderhalf jaar aan het bouwen is op Pernis. ‘We zijn 6.000 heipalen aan het rammen,’ zegt Van Winsen. Daar worden vanaf 2024 allerhande natuurlijke grondstoffen, zoals frituurvet en plantenresten, opgewerkt tot 820.000 ton biobrandstoffen, zoals biokerosine en biodiesel. Voordeel is dat het gewoon in bestaande vliegtuigen en vrachtwagens kan.
In 2030 nog maar fractie van winst van Pernis uit fossiele brandstoffen
Laden…
Word abonnee en lees direct verder
Al vanaf €15 per maand leest u onbeperkt alle edities en artikelen van EW. Bekijk onze abonnementen.
Bent u al abonnee en hebt u al een account? log dan hier in
Verder lezen?
U bent momenteel niet ingelogd of u hebt geen geldig abonnement.
Wilt u onbeperkt alle artikelen en edities van EW blijven lezen?
Er ging iets fout