Er kan geen financiële zeepbel worden doorgeprikt, of de term ‘tulpenmanie’ valt.
Nederlanders ontwikkelden in de zeventiende eeuw een obsessie met de bloembol. Het werd een statussymbool, maar het aantal bollen, zeker van speciale rassen, was beperkt. Dus werden bollen gekocht die nog moesten worden ‘gescheurd’, het werd papieren handel. Koopaktes konden weer worden doorverkocht voor nog meer geld – en nog een keer.
Tulpenmanie symbool voor hoogmoed
De prijzen stegen tot soms vele duizenden guldens, terwijl kopers de bloem nog nooit hadden gezien. Een manie die gedoemd was pijnlijk te eindigen.
Gezien de financiële ‘innovatie’ en de economische nutteloosheid van de tulp is het niet gek dat dit als hét voorbeeld van financiële bubbels geldt. Amerikaanse huizencrisis in 2008? Bitcoincrash? Hadden mensen maar meer lessen moeten trekken uit de tulpenmanie. Die les is dan: zeepbellen zijn van alle tijden. De laatste jaren is daar een relativering bijgekomen: de tulpenmanie zou niet eens hebben bestaan. Er werden wel obscene prijzen betaald, maar er is niemand failliet verklaard.
Bubbel lekprikken zonder crisis?
Maar de echte les is misschien wel dat een lekgeprikte zeepbel niet tot een crisis hóéft te leiden. Nadat de prijzen kelderden, zaten Nederlanders met een ondoorgrondelijke hoeveelheid papieren schuldbewijzen aan elkaar. Een kaartenhuis dat – als je de schulden daadwerkelijk zou innen – tot een economisch moeras zou leiden. Kijk maar naar de ellende van de eurocrisis, waar landen als Griekenland álles moesten terugbetalen.
In zeventiende-eeuws Nederland gebeurde het omgekeerde. Het was ondoenlijk om iedereen aan zijn papieren verplichtingen te houden. Dus werd afgesproken dat je die voor 10 procent kon afkopen. En zelfs daaraan lijken veel Nederlanders zich niet te hebben gehouden. Eenieder leefde door alsof er niets was gebeurd. Niet alleen een les voor iedereen die dacht rijk te zijn omdat anderen bij hem in het krijt stonden, maar wellicht ook voor beleidsmakers.