Onsterfelijke Adam Smith is 300 jaar oud

Jeroen van Wensen

30 mei 2023Leestijd: 4 minuten

Adam Smith bracht met Welvaart van landen een monumentaal boek uit. De Schotse denker maakte van economie een wetenschap.

Driehonderd jaar geleden, vermoedelijk op 5 juni 1723, werd in het Schotse havenstadje Kirkcaldy Adam Smith geboren. Zijn vader, jurist en ambtenaar, overleed nog voor de geboorte van de kleine Adam. Zijn moeder, het vijfde kind van een grootgrondbezitter, was zorgzaam voor haar zoon. Maar bovenal moedigde ze hem aan om zijn enorme intellectuele capaciteiten volop te ontwikkelen.

Met succes, getuige het standbeeld van Adam Smith in het centrum van de Schotse hoofdstad Edinburgh en zijn portret dat het Britse bankbiljet van 20 pond siert. Ze vormen de bekroning van een leven dat een aaneenschakeling was van intellectuele hoogtepunten. Smith ging al op zijn veertiende naar de universiteit. Eerst in Glasgow, later in Oxford, waarna hij terugkeerde in Glasgow om er de post van hoogleraar in de moraalfilosofie te bekleden. Intussen reisde hij heel Europa door. Hij sprak met de grote denkers van zijn tijd.

Smith in de praktijk: Afrika dolblij met Hollandse uien

Eeuw van de verlichting

De achttiende eeuw was van de Verlichting, van de empirische wetenschap. De grootste wetenschapper van allemaal was Isaac Newton, die aan het einde van de eeuw ervoor met zijn wetten over de zwaartekracht het heelal verklaarde. ‘Voor wetenschappers in andere vakgebieden werd hij het voorbeeld. Smith wilde Newtons exactheid toepassen op ethiek – wat we tegenwoordig filosofie noemen – en economie,’ zegt dichter en filosoof Jabik Veenbaas (64).

Veenbaas vertaalde het boek uit 1776 dat Smith onsterfelijk heeft gemaakt: An inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations, waarvan de titel bijna altijd wordt ingekort tot Wealth of Nations – Welvaart van landen. Ook schreef Veenbaas een inleiding bij de Nederlandse vertaling van het andere belangrijke boek van Smith: The Theory of Moral Sentiments – De theorie over morele gevoelens uit 1759.