De fiscaal gunstige regeling voor expats, de 30 procent-regeling, krijgt veel aandacht. De regeling voor kennismigranten uit derde landen daarentegen nauwelijks. Toch moet die regeling zo snel mogelijk worden aangepast, schrijft de Arbeidsinspectie.
In haar jaarverslag windt de Arbeidsinspectie er geen doekjes om. De kennismigrantenregeling, waar zo’n 90.000 arbeidsmigranten van buiten de Europese Unie onder vallen, zorgt vooral voor ellende.
Iedereen kennismigrant
De kennismigrantenregeling is in het leven geroepen om zonder veel gedoe hooggekwalificeerd personeel van buiten de EU aan te kunnen trekken. Werkgevers kunnen via vereenvoudigde en versnelde vergunningprocedures werknemers uit zogeheten derde landen aantrekken (‘één loket, één procedure, één vergunning’).
Aan de opleiding van de kennismigrant worden geen eisen gesteld. De belangrijkste eis is dat de kennismigrant in Nederland minimaal 3.700 euro bruto per maand verdient, of 5.000 euro, als de werknemer ouder is dan 30 jaar.
In de praktijk weten werkgevers zo ongeveer iedereen onder de regeling te schuiven. De arbeidsinspectie stuit bij controles op kappers, kabelleggers, schoonmakers, betonvlechters, payrollers, horecamedewerkers, nagelsalonmedewerkers. Dat is in de huidige opzet toegestaan.
Zo lek als een mandje
‘Er zijn ook kenniswerkers die helemaal niet blijken te werken en er zijn kennis-
werkers die wel werken, maar nauwelijks of geen salaris krijgen,’ schrijft de Arbeidsinspectie in het jaarverslag. In dat laatste geval heeft de werkgever bijvoorbeeld de controle over de bankrekeningen van de medewerkers, zodat het loon weer terugvloeit naar de werkgever.
Het omgekeerde kan ook. Wie in het buitenland een bedrijf heeft, richt een Nederlandse dochteronderneming op en trekt zichzelf aan als kennismigrant. Om hier vervolgens weinig uit te voeren.
Waarom dat handig is voor de buitenlandse ondernemer, legt de inspectie uit: ‘De arbeidsmigrant krijgt verblijfsrecht en (…) heeft na vijf jaar legaal verblijf in Nederland daarmee tevens het recht om de Nederlandse nationaliteit aan te vragen.’
Het is ook de reden dat kennismigranten bereid zijn om vijf jaar lang te zwoegen voor weinig of geen loon: na vijf jaar wacht de Nederlandse nationaliteit, met alle bijbehorende rechten – en niet veel plichten.
Regeling anders opzetten
De bedoeling van de regeling is dat hooggekwalificeerd personeel snel en zonder veel gedoe aan de slag kan bij hoogtechnologische bedrijven, denk aan de Indiase natuurkundige die gaat werken bij ASML in Veldhoven.
Maar in de praktijk wordt de regeling misbruikt. De kat wordt ook wel erg op het spek gebonden, waarschuwt de Arbeidsinspectie. Daarom moet de regeling op de schop: met een nauwkeurigere omschrijving van wie kennismigrant is en vooral veel meer controle op wie ervan gebruikmaken.
Vrijstelling expats
Werkenden uit de Europese Unie kunnen in alle lidstaten aan de slag, onder de vlag van het vrije verkeer van personen binnen de Unie. Voor hen is de regeling voor kennismigrantenregeling niet relevant. Zowel werkenden van buiten als binnen de Europese Unie kunnen gebruikmaken van de expat-regeling, waarbij een deel van het loon is vrijgesteld van belasting. Mogelijk versobert het komende kabinet deze zogeheten 30 procent-regeling.