De ‘betaal later’-reus Klarna wil dat consumenten nu ook in de fysieke winkelstraat ‘op de pof’ gaan shoppen. Wat voor bedrijf is het Zweedse Klarna eigenlijk, een van de weinige Europese tech-successen van de afgelopen jaren?
De paniek bij politici is groot. Nederlanders waren gewend direct te betalen voor wat ze kochten. In razend tempo verovert ‘koop nu, betaal later’ het online shoppen. 6,5 miljoen Nederlanders kochten vorig jaar zonder direct te betalen. Vaak gaat dat goed, maar de drempel om een schuld aan te gaan, wordt daardoor wel heel laag. Meer dan 100.000 jongeren werden vorig jaar geconfronteerd met aanmaningskosten, op koopjes van soms niet meer dan een paar tientjes.
Zorgen over opkomst ‘betaal later’ in de winkelstraat
En nu dreigt die online trend zich ook naar de winkelstraat te verplaatsen. De zogeheten ‘betaaldienstverlener’ Adyen, een van Nederlands meest waardevolle bedrijven op de beurs, gaat zijn pinapparaten zo aanpassen dat winkeliers ook via Klarna kunnen afrekenen. Bij Klarna kun je direct betalen, of pas over dertig dagen, of in drie termijnen. Allemaal renteloos.
In de Tweede Kamer stelde Don Ceder (ChristenUnie) al Kamervragen, verantwoordelijk staatssecretaris Ingrid Coenradie (PVV) reageerde daarop bezorgd. De Autoriteit Financiële Markten (AFM) had eerder dit jaar al gewaarschuwd voor de opmars van lenen in de winkelstraat. Zijn die zorgen terecht? En wat maakt Klarna eigenlijk zo populair?
Volgens Klarna zelf gaat het eigenlijk vrijwel nooit mis met de leningen die zij verstrekt. Van elke honderd euro die zij wereldwijd uitleent, komt slechts 45 cent niet terug, zo stelt zij in haar financiële rapportages.
Klarna wil klapper maken met beursgang
Er is Klarna veel aan gelegen om uit te stralen dat zij haar huishoudboekje op orde heeft. De Zweden willen binnenkort namelijk naar de beurs gaan en zo miljarden ophalen. Durfinvesteerders staken in de loop der jaren maar liefst 3,8 miljard euro in Klarna, en willen die investering inmiddels wel eens ten gelde maken.
Klarna profileert zich mede daarom steeds nadrukkelijker als een hip ‘kunstmatige intelligentie’-bedrijf (AI). Mede-oprichter en ceo Sebastian Siemiatkowski zei recent in zakenkrant Financial Times dat zij door de opkomst van AI met bijna de helft minder personeel verder kunnen.
Hoeveel geld Klarna waard zal zijn bij een beursgang is nu nog niet bekend. Maar feit is wel dat, op het eveneens Zweedse Northvolt (batterijen), geen enkel Europees tech-bedrijf zoveel geld heeft weten los te peuteren bij durfinvesteerders, als Klarna. Waarom maakt een bedrijf dat renteloos geld uitleent, zo populair?
‘Superapp’ Klarna is veel meer dan ‘betaal later’
Wie het succes van Klarna wil begrijpen, moet zich niet blind staren op het ‘betaal later’-aspect, maar een mentaal uitstapje maken naar China. Daar zijn ‘superapps’ als Wechat dominant. Apps die zowel een social medium zijn (zoals Facebook en Instagram), als een betaalapp (zoals ING en Rabobank), én een vergaderapp (zoals Microsoft Teams) én een videoplatform (zoals Youtube).
Wie wel eens op internet iets koopt, kent Klarna eigenlijk alleen van het betaalsymbooltje dat naast het populaire Ideal zichtbaar is. Maar wie de Klarna-app heeft, wordt daarmee een waar shop-walhalla ingesleurd. Alle populaire webwinkels staan erin, je kunt je banksaldo en -transacties erin zien, bij Klarna sparen tegen een hoge rente, je bestellingen volgen. Het is dus een winkel-, bank- en PostNL-app in één. Je kunt er ook alerts aanmaken voor als die ene leuke jas in de aanbieding komt.
Het feit dat je later kunt betalen, is slechts één aspect van wat Klarna populair maakt. Uit een AFM-rapport van eerder dit jaar blijkt dat achteraf betalen in twee derde van de gevallen wordt gebruikt om kleding te kopen. Omdat je kleding online niet kunt passen, bestellen mensen vaak meerdere maten en sturen een deel terug. Door van Klarna gebruik te maken, hoef je die retourzendingen nooit zelf te betalen. Van elke 100 euro die mensen online uitgeven met ‘betaal later’, wordt 40 euro weer retour gezonden, blijkt uit het AFM-rapport.
Hoe verdient Klarna aan geld uitlenen zonder rente?
Je zou denken dat er met renteloos geld uitlenen niks te verdienen is, maar dat is bij Klarna niet waar. Niet de consument, maar de winkelier betaalt. Omdat de Zweden de besteldrempel zó verlagen, dat mensen meer gaan bestellen, willen de grote winkelketens best betalen voor een deal met Klarna. Net als bij populaire sociale media als Instagram en Facebook is niet de gebruiker de klant, maar de adverteerder/winkelier.
De tussenkomst van Klarna lijkt het betaalproces te versoepelen, maar bouwt feitelijk juist extra complexiteit in. De consument betaalt later, maar Klarna maakt het bedrag al wel vast over aan de winkelier. Die betaalt in Nederland wel zo’n 3 procent aan Klarna voor de geleverde diensten. Klarna incasseert het bedrag dus later weer bij de consument. Betaalt die niet, dan verkoopt Klarna de vordering al snel door aan een Zwitsers incassobureau, zo blijkt uit tal van recente rechtbankuitspraken. De Zwitsers schakelen vervolgens een Nederlands incassobureau in.
Klarna heeft geen tijd voor wanbetalers
Het zorgt ervoor dat Klarna een strakke bedrijfsvoering heeft (geen gedoe met wanbetalers). Maar de problemen met achterblijvende betalingen, verdwijnen daarmee natuurlijk niet. Het incassobureau en consumenten staan regelmatig voor de rechter over de kwestie of impulsbestellingen van een paar tientjes nou wel of niet retour zijn gezonden, of dat er sprake was van identiteitsfraude.
Want waar banken aan strenge ‘ken uw klant’-regels moeten voldoen, gelden voor ‘koop nu, betaal later’-aanbieders minder strenge eisen. De AFM berekende eerder dit jaar dat minderjarigen – die helemaal niet mogen lenen – vorig jaar toch maar liefst 600.000 aankopen hebben gedaan via achteraf betalen, simpelweg door te zeggen dat zij wel degelijk meerderjarig zijn.
In de publieke discussie wordt ‘betaal later’ al snel geassocieerd met een ‘schuldenepidemie‘, alsof het Klarna en haar concurrenten erom te doen is om jonge consumenten zoveel mogelijk in de schulden te steken om vervolgens rijk te worden door de rente- en aanmaningskosten te innen. Maar zo werkt het verdienmodel van Klarna dus niet. De echte klant van Klarna is de winkelier; een consument die meer bestelt dan de eigen portemonnee kan dragen, is slechts bijkomende schade.
De beursgang van Klarna wordt volgend jaar verwacht. Dan stromen de miljarden pas écht binnen.
Schrijf u in voor onze middagnieuwsbrief
Met de gratis nieuwsbrief EW middag wordt u dagelijks bijgepraat met commentaren en achtergronden bij de belangrijkste nieuwsverhalen.
