Bijna een kwart van de starters zou hun studieschuld verzwijgen voor een hogere hypotheek, blijkt uit nieuw onderzoek van hypotheekadviseur Viisi. EW bracht voor het eerst de risico’s in kaart die starters daarmee lopen. Die blijken groot.
Niet alleen kunnen fraudeurs hun huis kwijtraken omdat de bank de hypotheek opzegt, ze worden in de praktijk ook vervolgd voor misdrijven als valsheid in geschrifte, waar tot zes jaar celstraf op staat. De AFM noemt het in een reactie ‘erg zorgelijk’ dat een kwart van de starters de studieschuld wil verzwijgen, maar ‘helaas’ wel herkenbaar.
100 uur taakstraf
In 2021 veroordeelde de rechter een fraudeur die zijn studieschuld verzweeg bij de hypotheekaanvraag tot 100 uur taakstraf. Dat blijkt geen incident te zijn. Sabine Pijl, advocaat-partner bij Cleerdin & Hamer en gespecialiseerd in financieel-economisch strafrecht, komt in de praktijk geregeld dit soort zaken tegen, bevestigt ze.
Ook nemen banken betrapte fraudeurs op in frauderegisters, soms wel acht jaar lang. Wie in een extern frauderegister belandt, kan zolang de registratie duurt bij geen enkele kredietverstrekker een hypotheek afsluiten en is dus kansloos op de huizenmarkt.
Los van het strafrechtelijke risico kan ook de Nationale Hypotheekgarantie, een vangnet voor starters die in betalingsproblemen raken, komen te vervallen, net als een eventuele rentekorting.
Schuld niet geregistreerd
Een belangrijke prikkel om de studieschuld te verzwijgen, is dat deze niet wordt geregistreerd bij het Bureau Krediet Registratie (BKR). Dit in tegenstelling tot andere schulden. Het opvragen van BKR-registraties maakt deel uit van de
hypotheekaanvraag. Een studieschuld is dus veel makkelijker te verzwijgen dan een ander type lening.
Financieel toezichthouder AFM stelde diverse keren voor om ook de studieschuld BKR-geregistreerd te maken, maar daarvoor is weinig politiek draagvlak. Toenmalig minister Ingrid van Engelshoven (D66) van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap meende dat zo’n registratie zou afschrikken, en daarmee het lenen voor de studie minder toegankelijk zou maken.
Starter ziet geen probleem
Twee op de drie starters willen zelfs een verbod op het vragen naar de
studieschuld. Hergen Dutrieux van Viisi: ‘Starters zien de studieschuld zelf kennelijk niet als een probleem.’ Al ligt dat misschien anders nu duidelijk wordt dat zij zich met het verzwijgen van de schuld bezighouden met strafbare hypotheekfraude.
De politiek is niet enthousiast over versoepeling, maar ook niet
over aanscherping. Studenten zijn politiek een gevoelig onderwerp, en niemand wil ze voor het hoofd stoten.
Minister na minister herhaalt dezelfde mantra als antwoord op de Kamervragen die geregeld over dit thema worden gesteld. ‘De maandlasten van een studieschuld buiten beschouwing laten, vergroot het risico op overkreditering en financiële problemen.’
Fraude blijft aantrekkelijk
Anderzijds is er ook nog weinig animo voor een verplichte BKR-registratie voor studieschulden. De AFM maakt zich al jaren grote zorgen en is nog altijd voorstander van een BKR-registratie. Maar die uitvoeren, is aan de politiek.
Die beperkt zich vooralsnog tot woedend Kamervragen stellen over de suggestie van de AFM. En zo blijft frauderen in deze vastgelopen huizenmarkt voor de ‘pechgeneratie’ voorlopig nog aantrekkelijk.
