Op ‘Liberation Day’ presenteerde Donald Trump nieuwe importtarieven. Wat is zijn doel, wie betalen de prijs en hoe reageren andere landen? Eén opvallend land ontbreekt op Trumps lijst: Rusland.
1. Heeft Trump een punt als hij zegt dat de Verenigde Staten oneerlijk zijn behandeld in de wereldhandel?
Trump beweert dat de Verenigde Staten jarenlang zijn ‘geplunderd’ door bondgenoten en vijanden. In sommige gevallen valt daar wat voor te zeggen. Europese landen zoals Duitsland en Nederland houden de lonen laag en richten hun economieën sterk op export. Dat levert structurele handelsoverschotten op met landen als de Verenigde Staten. Zeker Duitsland en China profiteren hier al jaren van. Economen waarschuwen al langer dat de Verenigde Staten daar ooit een grens aan zouden stellen. Die dag is nu gekomen.
Tegelijkertijd klopt lang niet alles aan Trumps verhaal. De onderbouwing van de tarieven is wankel. Importtarieven lossen het Amerikaanse handelstekort niet op. Amerikanen leven op te grote voet: ze kopen en investeren meer dan ze produceren, en blijven dus afhankelijk van import. Dat verandert niet met tarieven. De claim dat buitenlandse btw-tarieven ook als importheffing moeten worden gezien, is bovendien onzin: btw is een verbruiksbelasting die binnenlandse én buitenlandse producenten evenveel raakt.
2. Gaat dit leiden tot een gouden eeuw voor de Amerikaanse maakindustrie?
Dat is onwaarschijnlijk. In theorie lokken hoge tarieven buitenlandse producenten naar de Verenigde Staten om daar fabrieken te openen. Dat zou de Amerikaanse industrie stimuleren. In de praktijk is de economie te complex en internationaal verweven om dit zomaar te laten werken. Verplaatsing van fabrieken kan elders leiden tot tegenmaatregelen, zoals eigen importheffingen. Bedrijven die in de Verenigde Staten produceren, kunnen hun goederen vervolgens niet meer gemakkelijk exporteren.
Daar komt bij dat de Verenigde Staten onvoldoende arbeidskrachten heeft voor een industriële opleving. Als fabrieken massaal naar Amerika verhuizen, schieten prijzen omhoog. Dat jaagt de inflatie aan. De dollar stijgt in waarde, waardoor Amerikaanse producten internationaal minder aantrekkelijk worden. Productieketens zijn bovendien mondiaal: veel goederen gaan tijdens de productie meerdere keren de grens over. Dat maakt het moeilijk om alles binnen landsgrenzen te houden.
3. Hoe reageert de Europese Unie?
De Europese Commissie houdt zich voorlopig rustig. Ze wil druk opbouwen via diplomatie en zoekt samenwerking met andere landen die hard worden geraakt, zoals Japan, China en Vietnam. De boodschap: samen staan we sterker tegenover de Verenigde Staten. Tegelijkertijd maakt Brussel duidelijk dat het, als onderhandelingen falen, met tegenmaatregelen zal komen. Maar het wil voorkomen dat er een escalatie ontstaat waarbij de tarieven zich alsmaar opstapelen. Europa kiest voorlopig voor kalmte, maar houdt het zwaard scherp.
4. Welke landen worden het hardst geraakt – en hoe zit dat met Nederland?
Duitsland lijkt het zwaarst te worden getroffen, vooral door de tarieven op auto’s. Ook landen als Italië en Frankrijk gaan hun export zien kelderen. Producenten van luxe goederen – van modehuizen tot wijnboeren – voelen de pijn. Sommige hebben al extra voorraden aangelegd in Amerikaanse magazijnen, in afwachting van slechtere tijden.
Nederland wordt geraakt als toeleverancier van Duitse industrieën. Volgens berekeningen van Nederlandse banken loopt de schade op tot een miljard euro per jaar. Dat komt vooral doordat Nederlandse bedrijven onderdelen leveren aan de Duitse auto-industrie. Het precieze effect is lastig te voorspellen, mede door de grilligheid van Trumps beleid.
5. Waarom krijgt Vietnam het hoogste tarief opgelegd?
Vietnam krijgt een tarief van 46 procent. Amerika gebruikt een formule die het handelsoverschot van een land afzet tegen de totale export naar de Verenigde Staten. Bij Vietnam leidt die berekening tot het hoogste cijfer. De Amerikanen presenteren dit als een objectieve uitkomst, maar de methode is willekeurig en politiek gekleurd. Voor landen met een tekort – zoals Nederland – zou de formule zelfs uitkomen op een negatief tarief. Maar in de praktijk geldt een ondergrens van 10 procent.
6. Waarom krijgt Rusland géén nieuwe tarieven?
Opmerkelijk is dat Rusland ontbreekt op de lijst. De officiële reden: er is al nauwelijks handel met Rusland vanwege bestaande sancties. Er valt dus niets meer te belasten.
Tegelijkertijd bevat de lijst wel bizarre namen zoals het McDonaldeiland – een onbewoond stuk ijs met pinguïns – dat een tarief van 10 procent krijgt. De Russische afwezigheid voelt daardoor wrang, en onderstreept dat het Trump niet alleen om handelslogica gaat, maar ook om geopolitiek en symboliek.
De komende weken zal blijken hoeveel van deze tarieven standhouden – en hoeveel nog kunnen worden afgezwakt. Voor nu geldt: Trump heeft de toon gezet, en Europa staat op scherp.