‘Oer-Hollandse’ winkelketens als V&D, HEMA en Blokker verkeren in zwaar weer. Gaat het om mismanagement of is er meer aan de hand?
Vol goede moed begonnen de zakenlieden Willem Vroom en Anton Dreesmann in 1887 aan een nieuw avontuur. Hun Vroom & Dreesmann-winkel aan de Weesperstraat in Amsterdam volgde een destijds revolutionair concept: lage en vaste prijzen tegen contante betaling. In die tijd was het normaal om over prijzen te onderhandelen.
Crisis
Ruim 127 jaar later wordt in het kantoor van vastgoedadviseur Cushman & Wakefield op de Zuidas, op nog geen 5 kilometer afstand van de Weesperstraat, koortsachtig onderhandeld over het voortbestaan van het warenhuis dat iedereen kent onder de naam V&D.
Als V&D, eigenaar Sun Capital, verhuurders en banken niet snel met een reddingsplan komen dan is een faillissement onafwendbaar.
Nog meer zorgenkindjes
V&D is niet het enige typisch Nederlandse bedrijf dat recent in de problemen is gekomen. Eerder werd bekend dat HEMA worstelt met financiële tegenvallers, en nu meldt ook Blokker zich in het rijtje zorgenkindjes in de Nederlandse detailhandel.
Vakbond FNV vreest voor een groot aantal winkelsluitingen en gedwongen ontslagen bij het familiebedrijf. Medewerkers van Blokker worden maandagavond bijeengeroepen voor een ‘belangrijke mededeling’. Is er sprake van incidenteel mismanagement bij Blokker, V&D en HEMA of gaat het om een fundamenteler probleem in de detailhandel?
Andere tijden
Uit onderzoek blijkt dat er in Nederland een overaanbod van winkels is in de detailhandel. Ongeveer 9 procent van de winkelvloeroppervlakte staat leeg en de leegstandstrend zet zich vermoedelijk door.
Volgens brancheorganisatie MKB Nederland zijn de financiële crisis, de verkoop via internet, de vergrijzing en de bevolkingskrimp debet aan de problemen. Het is dus niet raar dat ook de grote winkelketens in zwaar weer zijn gekomen.
Door het (te) grote aanbod aan winkels zowel online als offline is de consument bovendien steeds prijsbewuster geworden. Prijsvechters als Action en Primark profiteren daarvan. ‘Blokker heeft het imago gekregen oubollig en te duur te zijn. De mensen hollen naar de Action,’ zegt FNV-bestuurder Niels Suijker in De Telegraaf.
Geen unieke positie
Consumenten laten de grote warenhuisconcerns links liggen, omdat er genoeg andere en bovendien goedkopere alternatieven zijn. Waar de Bijenkorf nog altijd een unieke positie bezit in het luxere segment, heeft een warenhuis als V&D geen unieke meerwaarde meer. Dit blijkt onder meer uit een onderzoek van het bureau Experian dat 14 consumentengroepen naast ketens als HEMA, Bijenkorf en V&D zette.
V&D is bij 13 van de 14 consumentengroepen niet sterk vertegenwoordigd. Alleen bij ‘Kind en Carrière’ scoort het concern nog goed. Voor HEMA en Blokker geldt nagenoeg hetzelfde. De bedrijven zijn ingehaald door bedrijven als bol.com en Wehkamp die bij meerdere consumentengroepen goed scoren.
Nieuwe strategie
Met alleen ‘snijden in de uitgaven’, zoals de private equity-eigenaar Sun Capital verlangt, komt V&D er dus niet. Het bedrijf zal ook strategisch gezien een andere koers moeten gaan varen, zoals HEMA nu ook doet door bijvoorbeeld notariële diensten en zorgverzekeringen aan te bieden.
Volgens retaildeskundige Cor Molenaar zou V&D iets kunnen leren van de Galeries Lafayette in Parijs die zelf geen voorraad meer hebben en alleen nog ruimte verhuren. V&D voerde dit shop-in-shop-model al deels in door merken als Hunkemöller, Swatch en Dixons winkelruimte te geven.
Merknaam
In het reddingsplan dat op dit moment wordt uitgewerkt, speelt shop-in-shop een grotere rol. In ruil voor lagere huren willen de vastgoedeigenaren namelijk zelf ook merken winkelruimte aanbieden. De macht van V&D wordt zo steeds verder afgebouwd en V&D is straks wellicht alleen nog maar de naamgever aan een ‘mini-winkelcentrum’. Maar het is de vraag of de merknaam V&D sterk genoeg is.
‘V&D is natuurlijk geen Lafayette,’ zegt Molenaar in het AD. ‘Het hangt af van welke winkels erin komen. Dat kunnen niet de onbekende merken zijn die ze nu hebben. Het is in elk geval het eind van het warenhuis Vroom & Dreesmann zoals we het kennen.’
Volgens retailspecialist Bert Keizer is het ‘wel wat laat’ voor V&D om nog te leren van Lafayette. ‘Lafayette is een instituut, dat kun je niet met V&D vergelijken. Noord- en West-Europa heeft nooit de warenhuiscultuur gehad zoals in Frankrijk.’
Volgens Keizer kan V&D nu alleen nog overleven door flink in te dunnen. ‘Minder winkels en minder personeel’. Of ze moeten teruggaan naar de manier waarop het bedrijf in 1887 werd opgericht: met een nieuw revolutionair concept komen. Keizer: ‘Maar ik vrees dat ze daar niet meer de tijd voor hebben’.