Het is nog steeds lonend om te frauderen met een bijstandsuitkering. Gemeenten houden zich vooral bezig met de makkelijke gevallen, waarmee kleine bedragen zijn gemoeid, en laten grote fraudezaken liggen.
Voorzitter Irma Heintzberger van het Landelijk Contact Sociaal Rechercheurs (LCSR) zegt donderdag in dagblad Trouw: ‘De echte fraudeurs blijven onbestraft.’
Duur
Sociaal rechercheurs zeggen dat gemeenten bij misstanden vaak alleen de uitkering stopzetten. Gemeenten onderzoeken niet hoe lang de uitkering al ten onrechte is verstrekt, omdat dat te duur of arbeidsintensief zou zijn.
Hierdoor blijft fraude onbestraft en worden onterecht verkregen uitkeringen niet terugbetaald. Oplichters vragen na enige tijd vaak opnieuw een uitkering aan. Zij zeggen dan dat ze geen werk meer hebben of inmiddels niet meer samenwonen, terwijl er niets is veranderd.
‘Soms zien we een fraudeur het bij steeds weer een nieuwe gemeente proberen. Tja, de drempel is laag, er volgt immers toch geen sanctie. Fraudeurs krijgen vrij spel,’ zegt Heintzberger tegen de krant. Het LCSR heeft minister Jetta Klijnsma (PvdA, Sociale Zaken) geïnformeerd hierover.
Fraudewet
In 2013 werd de nieuwe Fraudewet ingevoerd, die gemeenten het UWV en de Sociale Verzekeringsbank meer handvatten moest geven om uitkeringsfraude harder aan te pakken. Ook zouden er zwaardere sancties moeten komen.
Volgens Heintzberger is het gevolg vooral dat er nauwelijks strafrechtelijk onderzoek wordt aangevraagd. Vooral burgers die zich ‘vergissen’, zouden de dupe zijn van de wet omdat zij zwaar worden beboet en echte oplichters gaan vrijuit.
Uit onderzoek van de nationale ombudsman bleek in december dat de meeste uitkeringsontvangers die worden beboet, niet doelbewust frauderen. Ook de ombudsman oordeelde dat ‘de pakkans van echte fraudeurs’ niet is toegenomen door de wet.
Boete
Ook de inspectiedienst van het ministerie van Sociale Zaken concludeerde eerder dat gemeenten de nieuwe Fraudewet niet goed toepassen. ‘Gemeenten leggen te weinig en te lage boetes op,’ oordeelde de inspectie. Gemeenten leggen niet in alle gevallen boete op, terwijl dat wel zou moeten.
Dat zou volgens de inspectie vooral komen, doordat gemeenten bang zijn dat zij de bewijslast niet rond krijgen.