Hebt u meer of minder te besteden dan uw familieleden, uw collega’s, uw vrienden of uw buren? Het is de vraag die bijna iedereen bezighoudt, maar niemand durft hem te stellen. Of u veel of weinig verdient, leest u hier.
‘Wat verdien jij eigenlijk?’ Die vraag bezorgt veel Nederlanders een ongemakkelijk gevoel. Want ‘we’ staan internationaal dan wel bekend als open en direct, maar jan en alleman vertellen hoeveel er maandelijks op de bankrekening binnenkomt, doen we niet graag.
Nieuwsgierig zijn de meesten wel. De vraag of we meer of minder hebben dan een ander, gaat namelijk over onze plek op de sociale ladder. Verdienen we wel genoeg? Als de buren alweer met vakantie naar een of ander tropisch oord gaan, denken velen: waar doen ze het toch van?
Hoe hoog is úw inkomen eigenlijk, in vergelijking met de rest van Nederland? Hoe ‘goed’ doe je het als je zeg 58.000 euro bruto per jaar verdient? Valt dat toch wat tegen? Of is het een riant middeninkomen waarover je niet zou moeten klagen? Wie inkomens naast elkaar legt, moet oppassen dat hij geen appels met peren vergelijkt. Statistiek is een mijnenveld. Elf vragen over inkomens in Nederland.
Hoeveel verdient u eigenlijk?
Nederlanders die het hele jaar door een inkomen genoten, verdienden in 2013 – de meest recente cijfers – gemiddeld 31.700 euro bruto, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Dat is 23.600 euro netto. ‘Inkomen’ is loon uit arbeid, maar ook winst uit een bedrijf of een uitkering.
Vermogen, zoals een eigen huis, telt niet mee; een erfenis wel. Opvallend: 0,5 procent had een negatief inkomen. Dat zijn niet allemaal bijstandsontvangers met schulden, maar ook vaak ondernemers die verlies leden. Ruim één op de drie Nederlanders had een inkomen tot 20.000 euro bruto. Onder hen veel parttimers. Bijna een kwart zat tussen de 20.000 en 35.000 euro en een kwart kreeg meer dan 50.000 euro bruto.
Hoeveel verdienen er meer dan een ton?
Niet veel. Het is eenzaam aan de top. Zo’n 3,7 procent, 436.000 Nederlanders, had in 2013 een inkomen van meer dan 100.000 euro bruto. Nog veel minder van hen, 51.000, hadden een inkomen van meer dan 2 ton. Driekwart van deze groep werkte in loondienst of was directeur-grootaandeelhouder, bijna een kwart zelfstandige.
Waarom verdienen vrouwen minder dan mannen?
Omdat ze massaal in deeltijd werken en per uur minder betaald krijgen, zegt het CBS. Gemiddeld was het bruto-inkomen van mannen in 2013 40 procent hoger dan dat van vrouwen. Mannen verdienden gemiddeld ruim 39.600 euro bruto, vrouwen iets meer dan 23.500 euro.
Slechts één op de zes à zeven topinkomens (boven 1 ton) kwam in 2013 terecht bij een vrouw. De verschillen zijn het grootst als mannen en vrouwen tussen de 30 en de 50 zijn: de periode dat veel vrouwen minder werken om kinderen te krijgen en voor hen te zorgen.
Een man van 45 verdiende in 2013 gemiddeld 50.500 bruto, een vrouw 28.400 euro. Dat vrouwen per uur minder betaald krijgen, komt ook door hun voorkeur voor lager betaalde beroepen, zoals in de zorg.
Vertelt het individueel inkomen wel het hele verhaal? Veel mensen leven samen
Dat is waar. Het CBS berekent daarom ook wat het huishoudinkomen is. Uitkeringen als kinderbijslag en huurtoeslag worden bij huishoudens meegeteld. Gemiddeld was het inkomen van een huishouden in 2013 57.900 bruto – netto 33.600 euro. Persoonlijke inkomens zeggen weinig over wat huishoudens echt te besteden hebben.
Een man met een bruto-inkomen van 80.000 euro heeft misschien een niet-werkende vrouw en kinderen die hij moet onderhouden. Twee echtgenoten die allebei 50.000 euro verdienen, hebben samen meer. Er is nog een verschil: omdat zij individueel worden aangeslagen voor de inkomstenbelasting, betalen zij niet het toptarief van 52 procent, dat begint bij 57.586 euro. De man met het inkomen van 80.000 euro betaalt dat wel.
Zijn er grote inkomensverschillen tussen alleenstaanden en gezinnen?
Zeker. Nettohuishoudinkomens, zo blijkt uit de cijfers, verschillen sterk. Het inkomen van een echtpaar met kinderen was in 2013 gemiddeld 49.000 euro, en dat van een alleenstaande 19.000 euro. Dat verschil lijkt groter dan het is. Want het maakt natuurlijk wel uit of je je inkomen alleen zelf nodig hebt of ook voor een gezin.
Verdienen mensen in de Randstad meer dan elders in Nederland?
Ja. De gemeenten met gemiddeld de hoogste nettohuishoudinkomens, zegt het CBS, liggen vooral in Noord-Holland, Zuid-Holland en Utrecht. In 2013 zaten de inwoners van Rozendaal er het warmst bij: daar was het gemiddelde huishoudinkomen 38.000 euro, ruim 15.000 euro meer dan landelijk.
In de top-10 stonden ook Bloemendaal, Wassenaar, Blaricum en Oegstgeest. Het ‘slechtst’ af waren inwoners van het Groningse Pekela: daar was het huishoudinkomen gemiddeld 19.900 euro.
Politici praten vaak over ‘de middeninkomens’. Over wie gaat het dan?
WNL-presentatrice Eva Jinek bestempelde in 2012 in een gesprek met PvdA-leider Diederik Samsom inkomens boven de 150.000 euro bruto als ‘hogere middeninkomens’. Velen lachten haar uit, maar een officiële definitie van ‘middeninkomen’ bestaat niet, net zo min als van ‘lage’ en ‘hoge’ inkomens.
En gaat het dan over huishoudens of individuele inkomens? Het CBS stelt dat je om tot een indeling te komen de laagste en de bovenste 30 procent van de brutohuishoudinkomens zou kunnen uitsluiten. Dan zijn middeninkomens alles tussen de 35.000 en 70.000 euro bruto.
Wat is een modaal inkomen dan?
De overheid gebruikt vaak het begrip ‘modaal inkomen’. Dat is het meest voorkomende individuele inkomen en dus niet hetzelfde als een middeninkomen. Het Centraal Planbureau heeft het modale inkomen (voor mensen in loondienst) dit jaar vastgesteld op 35.500 euro bruto per jaar.
Ter vergelijking: iemand die het minimumloon verdient, ontvangt 19.500 euro bruto. Het modale inkomen is voor de overheid een maatstaf om inkomenseffecten van beleid te meten. Voor veel burgers is het een handig hulpmiddel om inkomens in te delen. De vuistregel: één tot twee keer modaal (35.500 tot 71.000 euro) is een middeninkomen, twee tot drie keer modaal (71.000 tot 106.500 euro) een hoger inkomen en meer dan drie keer modaal een topinkomen.
Waarom is het verschil tussen bruto- en netto-inkomens zo groot?
Omdat Nederlanders naarmate ze meer verdienen, meer belasting betalen. Iedereen betaalt bovendien sociale premies, die worden ingehouden op loon en uitkering. Tot een inkomen van 19.822 euro bedraagt het tarief 36,5 procent, maar vanaf van 57.586 euro bedraagt het tarief 52 procent.
Wat is minimaal nodig om rond te komen?
Veelgebruikt is de lage-inkomensgrens van het CBS. Die gaat in 2015 uit van 1.010 euro netto per maand (zo’n 12.000 euro per jaar) voor een alleenstaande en 1.900 euro per maand voor een gezin met twee kinderen (22.800 euro per jaar). Enkele jaren geleden gaf 40 procent van de mensen met zo’n inkomen aan daar moeilijk van rond te kunnen komen. De rest lukte dat wel.
Nemen de inkomensverschillen toe?
Nee. De ongelijkheid was hier tussen 2001 en 2012 stabiel, concludeert de OESO, de club van rijke landen. Een veelgebruikte methode om inkomens te vergelijken, is de Gini-index. Die geeft op een schaal van 0 tot 1 de ongelijkheid in inkomen weer. Nul is totaal gelijk, 1 totaal ongelijk. Volgens de OESO heeft Nederland een Gini-index van 0,28, lager dan het gemiddelde van 0,32.
Het CBS en de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid noemen inkomensverschillen hier klein vergeleken met andere landen. Dat komt vooral doordat de overheid sterk herverdeelt, oftewel: nivelleert.
Elsevier nummer 22, 30 mei 2015