De vrees voor economische stagnatie lijkt verdwenen. De aantrekkende huizenmarkt trekt Nederland, sneller dan verwacht, uit het moeras.
De zeven magere jaren waarin de Nederlandse economie per saldo niet groeide, lijken voorbij. Bouwvakkers staan weer op de steigers om huizen te bouwen. Detailhandel en horeca melden weer stijgende omzetten, en zelfs de kappers zitten weer op het omzetniveau van voor de crisis.
Dit jaar zal de economie 2 procent expanderen, voorspelt De Nederlandsche Bank (DNB) – 0,8 procentpunt meer dan aanvankelijk werd voorzien. De acceleratie van de groei danken we aan aantrekkende consumentenbestedingen, hogere investeringen door bedrijven en vooral aan fors stijgende investeringen in huizen.
Als het zo doorgaat, is de economie – gecorrigeerd voor inflatie – eind dit jaar eindelijk weer even groot als vlak voordat de kredietcrisis uitbrak.
De omslag in de huizenmarkt, die al begon in de zomer van 2013, heeft belangrijk bijgedragen aan het opveren van de economie. De sterke stijging van het aantal transacties, en beperkte prijsstijgingen, gaven de economie een nieuwe dynamiek.
Diep dal
Consumenten kijken dankzij vermogenswinsten zonniger naar de toekomst. En wat belangrijker is: consumenten met vertrouwen in de toekomst geven meer geld uit.
We komen wel uit een diep dal. ‘Het contrast tussen de vooruitzichten voor 2015-2017 en de ontwikkelingen in de afgelopen zes jaar is groot,’ schrijven economen van DNB in hun halfjaarlijkse ramingen. Tussen 2008 en 2014 stonden besteedbare inkomens stevig onder druk: elk jaar daalden die 0,8 procent.
Banen verdwenen. De werkloosheid steeg. De consumptie – naast de export een van de pijlers onder de economie – nam jaarlijks met bijna 1 procent af.
Doemdenkers voorspelden dat het jaren kon duren voordat de economie weer substantieel zou groeien. De inflatie dreigde om te slaan in deflatie – dalende prijzen. Het ‘Japan-scenario’ kwam dichterbij.
Dit gevreesde scenario met jarenlange economische stagnatie lijkt verdwenen. Mede dankzij het monetaire beleid van de Europese Centrale Bank (ECB). President Mario Draghi zette de geldkraan wijd open om de economie in de eurozone aan te jagen.
Wind in de rug
DNB denkt dat het effect van het monetaire beleid op de Nederlandse economie beperkt is: in totaal circa 0,6 procentpunt extra groei over de periode 2015-2017. Maar drie Belgische economen schatten in economenvakblad ESB de impuls op ongeveer 1 procentpunt extra groei in de hele eurozone.
De open Nederlandse economie profiteert relatief sterk van Draghi’s beleid. Exporteurs hebben vooral baat bij de lagere koers van de euro en de hogere economische groei in andere eurolanden. Extra wind in de rug kregen we dankzij de gedaalde olieprijs. De lage rente stimuleerde de vraag naar hypothecaire kredieten en bracht de huizenmarkt weer tot leven.
Het belang van de huizenmarkt voor de totale Nederlandse economie is enorm. Huizen die ‘onder water’ staan, zetten een rem op de consumentenbestedingen. Hogere huizenprijzen geven consumenten vertrouwen.
DNB voorspelt dat huizen eind 2017 circa 11,5 procent duurder zullen zijn dan nu. De investeringen in woningen zullen gemiddeld 8,4 procent per jaar toenemen. De afgelopen zes jaar krompen de woninginvesteringen juist met gemiddeld 7,8 procent per jaar.
De export blijft tot 2017 de belangrijkste aanjager van de economie. Ongeveer tweederde van de groei moet komen uit de exportgroei. De wereldhandel groeit naar verwachting iets sneller dan de export, waardoor het Nederlandse bedrijfsleven iets moet inleveren aan marktaandeel op de wereldmarkt.
Het herstel van de economie levert nog niet veel banen op. De werkloosheid, die in 2014 piekte op 7,8 procent, daalt naar 6,7 procent in 2017. Jongeren komen gemakkelijker aan de bak, maar werkloze 55-plussers hebben meer moeite om een baan te vinden.
Onzekerheid
Doordat de arbeidsmarkt ruim is, stijgen de lonen gematigd: volgend jaar gemiddeld 1,6 procent en in 2017 1,9 procent. De besteedbare inkomens stijgen dit jaar 3,2 procent, dankzij 2 miljard euro lagere pensioenpremies. De jaren daarna zit er nog een plusje in van 1,5 procent en 2 procent, verwacht DNB-directeur Job Swank.
Uiteraard kleeft er onzekerheid aan de raming van de besteedbare inkomens, omdat het kabinet broedt op een nieuw belastingstelsel. Waarschijnlijk gaat de belasting op werk omlaag, wat gunstig is voor de besteedbare inkomens. Maar als de btw omhoog gaat, dan zal de inflatie toenemen, en staan de besteedbare inkomens weer onder druk.
Elsevier nummer 25, 20 juni 2015