Hoog, hoger hoogst. Hoe hoger het onderwijsniveau, des te hoger de functie, status, salaris en daarmee, zeggen ze, het levensgeluk. De kenniseconomie is een vereiste geworden en uw kinderen gaan hiervoor zorgen. Toch?
Sinds het begin van deze eeuw wordt er steevast gesproken over het realiseren van een Nederlandse kenniseconomie. Volgens ‘deskundigen’ moet Nederland zich plaatsen in de felbegeerde top-5 van de wereld. Deze profilering heeft zijn weerslag gehad op de ambities van haar inwoners.
Met name ouders menen dat hun kroost zich op onderwijsniveau maximaal moet ontwikkelen. Zodoende wordt hun ‘toekomst’ veiliggesteld.
Excelleren
Met betrekking tot het verwezenlijken van de kenniseconomie, lijkt excelleren het toverwoord. Het ene hoogstaande (extra)curriculaire onderwijsprogramma na het andere schiet uit de grond. Dergelijke topprogramma’s zijn sinds jaar en dag gebruikelijk in verscheidene overzeese landen, maar hebben in de Lage Landen pas recentelijk voet aan de grond gekregen.
Om de achterstand in te halen, presenteert de overheid quota aan de instellingen, waaraan zij binnen afzienbare tijd moeten voldoen.
Zesjescultuur
Gelet op de stringente instroomeisen wellicht onhaalbaar, maar vanuit de subsidiemethodieken, zoals gefaciliteerd vanuit diezelfde overheid, misschien toch behapbaar. Het kabinet doet in elk geval graag een duit in het zakje. ‘Weg met de zesjescultuur’ is het adagium.
Maar bestaat deze cultuur wel? Nederlandse leerlingen, scholieren en studenten moeten zich kunnen meten met de wereldtop – een zienswijze die Nederlandse ouders niet naast zich neergelegd hebben. Hoopvol of simpelweg een onrealistische wens vol overbelasting?
Studiestress
Studenten hebben steeds vaker last van zogenoemde studiestress. Duizenden studenten bezoeken jaarlijks (student)psychologen om hun mentale problemen, zoals faalangst, te bespreken.
Waar studeren veelal wordt getypeerd als ‘de leukste tijd van je leven’ ervaart menig student dit anders. De druk vanuit de sociale context en de instellingen, evenals de zorgen voor de toekomst, gaan ten koste van plezier en focus. Ook zaken als het studietempo binnen het hoger onderwijs en zelfstandig werken, beperken mogelijk succes.
Nogal bijzonder, aangezien dit juist de elementen zijn waarop onderwijsniveaus differentiëren. Maar het is bovenal lastig om dit thuis te verkopen, aangezien je ouders jou al jarenlang verheerlijken.
Financiële druk
Afgelopen zaterdag publiceerde Het Financieele Dagblad een artikel over de financiële investeringen van ouders voor het onderwijs van hun kinderen. Hieruit bleek dat het belang van een goede opleiding tegenwoordig wat mag kosten.
Substantiële bedragen, die richting de 20.000 euro gaan, blijken behoorlijk crisisbestendig. Waar komt deze investeringsdrang vandaan? Onderwijs is zó belangrijk geworden – strookt dit nog met de algehele vooruitgang?
Instromen in een goed niveau binnen het middelbare onderwijs is tegenwoordig cruciaal. Hoe hoger, hoe beter. Is dit nog wel realistisch? Is de exponentiële groei van het aantal havisten, vwo’ers en gymnasiasten een afspiegeling van de Nederlandse cognitieve vooruitgang?
Opgelegde motivatie
Dit is op zijn zachtst gezegd discutabel. Stimuleren en opvoeden betekent ook identificeren wat kinderen willen en kunnen. Onderwijs hoort hierbij aan te sluiten – en niet andersom.
Educatie is een instrument om talenten te benutten en zelfverwezenlijking naar wenselijkheid in te richten. Hierbij spelen naast cv-aspiraties vooral oprechte interesse en intrinsieke motivatie een rol. Intrinsieke motivatie is niet voor niets duurzaam verklaard binnen uiteenlopende wetenschappelijke studies.
Educatiefixatie
Stimuleren van je kinderen is goed. De kenniseconomie begint bij het verschaffen van een omgeving waar nieuwsgierigheid mag gedijen. Toch baart de huidige educatiefixatie mij zorgen.
Studeren voor de cito-toets bijvoorbeeld ondermijnt de functie van dit meetinstrument. En duurbetaalde bijles kan verstandig zijn als een bepaald onderdeel maar niet wil lukken, maar dat is wat anders dan het kopen van een diploma.
Je moet plezier hebben tijdens je studie, want vreugde vanuit studeren zorgt voor excelleren. Het is een intern mechanisme en geen externe regulering!