De Nederlandse economie trekt aan, maar in de rest van Europa zijn de vooruitzichten minder rooskleurig. Harvard-economen vinden dat Europa meer moet doen om uit de economische crisis te komen.
Het Centraal Planbureau bracht goed nieuws vorige week. De Nederlandse economie trekt aan. De export stijgt, werkloosheid daalt en de overheidsfinanciën verbeteren. We kunnen met een vrolijk gevoel de feestdagen in.
Maar het herstel is broos. Een blik op de landen om ons heen stemt minder optimistisch. Duitsland stagneert, Italië wankelt. Er is risico op deflatie. Volgens IMF-ramingen zijn de meeste Europese landen pas na 2017 weer op het welvaartsniveau van voor de crisis. Risico’s in Oekraïne en het Midden-Oosten niet eens meegerekend.
Professoren op Harvard zijn voor studenten erg toegankelijk. Zelfs Nobelprijswinnaars houden spreekuren. Deze week ging ik langs bij prominente Harvard-economen om te bespreken hoe Europa definitief uit de crisis kan opklimmen.
Lagere belastingen
De Europese Commissie introduceerde een fonds van 315 miljard euro om te investeren in infrastructuur. Hoogleraar Alberto Alesina reageert skeptisch. Infrastructuur staat voor Europa niet in de top tien van problemen die economische groei tegenhouden.
Alesina vindt dat Europese landen beter de belastingen kunnen verlagen. Europa is niet competitief genoeg en consumptie is nog steeds laag. Lagere belastingen stimuleren beide. Landen als Nederland en Duitsland hebben hier volgens Alesina ruimte voor op hun begroting.
Hervormingen
Alle economen zijn het erover eens dat zuidelijke Europese landen moeten bijven hervormen. Italië is het grootste zorgenkind. Opnieuw in recessie, hoge werkloosheid en een staatsschuld van meer dan 130 procent. De arbeidsmarkt zit muurvast. Maar bij iedere hervorming gaan mensen massaal de straat op.
Waltraud Schelke is gasthoogleraar aan het Harvard Centrum voor Europese Studies. Naast Italië is ze ook kritisch op Frankrijk. De Franse overheid heeft al in geen dertig jaar een begrotingsoverschot gehad. Het moet dringend bezuinigen op haar uitgaven. Schelke oordeelt dat Frankrijk geen uitzonderingspositie in Brussel kan blijven claimen.
Bolkestein
Hoogleraar Dale Jorgenson ziet het versterken van de interne markt als hoogste prioriteit. Verdere liberalisering van het dienstenverkeer kan minstens 1 procent meer groei opleveren. Volgens Jorgenson liggen in Brussel nog uitstekende plannen op de plank. De oorspronkelijke dienstenrichtlijn van Bolkestein kan nog steeds worden gebruikt.
Het werkprogramma dat Timmermans deze week presenteerde namens de Europese Commissie stemt Jorgenson hoopvol. Een energie-unie en versterking van de interne markt vormen steunpilaren in het nieuwe beleid.
Geldpers
Hoogleraar Carmen Reinhart is op Harvard één van de belangrijkste experts op het gebied van financiële crises. Ze is topadviseur voor de IMF en reist de wereld rond om landen te helpen met crisismaatregelen. Op zondag maakt ze tijd vrij om met mij te bellen.
Volgens Reinhart zijn de schulden in de Europese economie nog steeds te hoog. Herstel van Europa is onmogelijk zonder dat de Europese Centrale Bank (ECB) deze schulden terugdringt.
Reinhart adviseert de ECB slechte leningen op te kopen van banken, zodat zij weer ruimte hebben om te lenen aan bedrijven. In jargon heet dit kwantitatieve verruiming. De ECB schoof dit al diverse malen voor zich uit. Reinhart hoopt dat de ECB in 2015 tot actie overgaat.
Een rondgang langs Harvard-economen biedt een duidelijke agenda voor Europa in 2015. Belastingen verlagen in het Noorden, blijven hervormen in het Zuiden, versterken van de interne markt, en schulden opkopen door de ECB.
Het wordt tijd dat we de crisis achter ons laten.