Al vier weken zijn China-deskundigen over de hele wereld in rep en roer over een artikel dat de ineenstorting van de communistische partij voorspelt. Is het Chinese wonder voorbij?
Openbare aanklagers in Peking moeten de komende dagen beslissen of Wu Rongrong, Li Tingting (beter bekend onder haar pseudoniem Li Maizi), Zheng Churan, Wei Tingting en Wang Man blijven vastzitten of moeten worden vrijgelaten.
De vijf zitten al een maand in ‘administratieve detentie’ op verdenking van het ‘veroorzaken van problemen’.
De vrouwen werden op 7 maart aangehouden omdat ze op Internationale Vrouwendag wilden demonstreren tegen seksuele intimidatie in het openbaar vervoer.
Teken van zwakte
Is de arrestatie van vijf jonge vrouwen die zich drukmaken over billenknijpers in de metro een teken van zwakte van China’s leiders? David Shambaugh denkt waarschijnlijk van wel. Hij publiceerde vorige maand in The Wall Street Journal een opinieartikel met de prikkelende kop: ‘De komende ineenstorting van China’.
Shambaugh is een van de meest vooraanstaande Chinakenners ter wereld. Hij doceert internationale betrekkingen aan George Washington University en is verbonden aan Brookings Institution, een gerespecteerde denktank die de Amerikaanse regering adviseert.
Staatsgreep
In zijn essay voorspelt hij een ‘eindspel van de communistische partij’. Shambaugh spreekt zich niet uit over een tijdlijn, maar denkt blijkbaar wel dat de ineenstorting van communistisch China in de komende jaren zal gebeuren, want hij spreekt over de mogelijkheid van een staatsgreep tegen Xi Jinping die ‘vuil en gewelddadig’ zal zijn.
Hij baseert zich daarbij op vijf argumenten: gebrek aan vertrouwen bij de Chinese economische elite, toenemende repressie, verlies aan draagvlak binnen de partij, hardnekkige corruptie en economische valkuilen.
Sinds de publicatie buitelen de kenners over elkaar heen om zijn argumenten en de conclusie die hij daaruit trekt, te duiden.
Repressie
Vrijwel iedereen is het eens met Shambaughs argumenten. Ja, de economische elite laat zijn kinderen in het buitenland studeren en stalt een deel van zijn vermogen buiten China.
Ja, president Xi heeft een nieuwe repressiegolf afgekondigd die niet alleen activisten, maar veel gewone Chinese burgers direct raakt. Ja, in de partij verzetten gevestigde belangen zich tegen economische hervormingen.
Ja, ondanks de anti-corruptiecampagne lijkt machtsmisbruik moeilijk uit te bannen. En ja, China staat voor grote uitdagingen om de economie verder te laten groeien, de schuldenlast te beteugelen en schippert continu met de dan weer pijlsnelle groei en dan weer afkoeling van de huizenprijzen.
Versterking
Maar toch zijn de meeste analisten het hartgrondig oneens met Shambaughs conclusie. Zij zeggen dat met evenveel kracht van argumenten een tegenovergestelde conclusie mogelijk is.
Internationale oriëntatie van de economische elite leidt juist tot versterking van China’s positie. Controle van de publieke opinie is in China van alle tijden en toenemende repressie is een reactie op de mogelijkheden die het internet en sociale media bieden.
Verzet van gevestigde belangen tegen veranderingen is logisch en Xi heeft zich van voldoende steun van anderen binnen de partij verzekerd en is populair bij het volk – in tegenstelling tot veel van zijn voorgangers.
De anti-corruptiecampagne is in elk geval een begin en lijkt in zoverre effect te hebben dat rommelaars zich koest houden. En hervormingen vertragen op korte termijn de economische groei, maar ongewijzigd beleid zou op lange termijn veel grotere problemen veroorzaken.
Dynamiek
Ik heb er de afgelopen weken veel over nagedacht. Een spoedige ineenstorting van de communistische partij is niet waarschijnlijk. Natuurlijk kent China een aantal risico’s en als die in de tijd samenkomen kan er een ongekende dynamiek ontstaan.
Maar van de vijf seinen van Shambaugh staan er drie nog op groen, één op oranje (economische valkuilen) en slechts één op rood (toenemende repressie).
Maar ik kwam ook tot een andere conclusie. Als er in de komende jaren sprake zou zijn van een machtswisseling binnen de partij, zou dat niet onmiddellijk grote gevolgen hebben. De poppetjes in de top veranderen, maar het apparaat gaat door. Het zou wellicht enige tijd duren voordat we dat überhaupt doorhebben.
Een geheel ander verhaal is een ineenstorting van de communistische partij. Door het ontbreken van georganiseerde oppositie is er op korte termijn geen enkel alternatief voor de eenpartijstaat.
De Volksrepubliek zou vervallen in anarchie en een wereldwijde economische crisis veroorzaken.
Er valt veel aan te merken op het totalitaire regime in Peking, maar er is niets om ons vrolijk over te maken als het land serieus in de problemen komt.