Een bont samenraapsel van heffingen en belastingen levert schatkist jaarlijks vele miljarden euro’s op. Hoe gaat de fiscus precies te werk?
De bekendste en meest omstreden heffing op vermogen is de vermogensrendementsheffing op spaargeld, aandelen, tweede huizen en ander kapitaal die de schatkist jaarlijks zo’n 3,5 miljard euro oplevert. De fiscus gaat er sinds 2001, toen het nieuwe belastingstelsel werd ingevoerd, vanuit dat iedereen 4 procent rendement haalt op zijn vermogen.
Over dat fictief rendement moet in box 3 30 procent belasting worden betaald. Zo’n twee miljoen huishoudens hebben vermogen dat boven de persoonlijke vrijstelling van 21.139 euro (partners: 42.278 euro) uitkomt.
Uit onderzoek van een commissie onder leiding van oud-topambtenaar Kees van Dijkhuizen blijkt dat de doorsneespaarder geen 4 procent rendement haalt. In combinatie met de inflatie holt de heffing spaargeld uit. De commissie stelt voor het fictieve rendement te vervangen door een lager percentage. Of het kabinet dat overneemt, is de vraag. Ook beleggers profiteren daar natuurlijk van. Wie slim belegt, haalt meer dan 4 procent rendement.
De vermogensrendementsheffing is niet de enige belasting op vermogen, dat door de bank genomen minder zwaar wordt belast dan arbeid. De erfbelasting, die wordt geheven over nalatenschappen, levert de schatkist circa 1,7 miljard euro op.
Het eigen huis, dat niet in box 3 zit, wordt op verschillende manieren belast. Kopers betalen overdrachtsbelasting, goed voor ruim 1 miljard euro. Eigenaren hebben verder te maken met het eigenwoningforfait. Zij moeten een percentage van de waarde bij hun inkomen optellen. De opbrengst daarvan valt echter in het niet bij de aftrek van hypotheekrente, waardoor de overheid volgens hoogleraar economie Bas Jacobs per saldo 10 miljard aan belastinginkomsten misloopt. Onder economen gaan stemmen op om het eigen huis naar box 3 te verplaatsen, waardoor de aftrek van hypotheekrente verder wordt beperkt. Het ziet er echter niet naar uit dat de politiek dat aandurft.
Huiseigenaren betalen daarnaast ook nog een kleine 3,4 miljard euro onroerendezaakbelasting aan hun gemeente. Maatstaf is de waarde van hun huis. Huurders betalen de heffing niet.
De grootste heffing op vermogen is volgens Jacobs de vennootschapsbelasting, die wordt geheven bij aandeelhouders van bedrijven over de winst die de onderneming heeft gemaakt. Het afromen daarvan levert 12,5 miljard euro per jaar op. De dividendbelasting brengt nog eens 3,2 miljard euro in het laatje.
De vermogensinkomsten die directeur-grootaandeelhouders uit hun bv krijgen, worden ook apart belast, in box 2. Dat levert de schatkist 1,8 miljard euro op.
Dit artikel stond op 7 juni in weekblad in Elsevier.