De feiten: Kabinet moet op zoek naar 1,3 miljard euro
Waar haal je 1,3 miljard euro vandaan? Die vraag leidde donderdag 13 februari in de Tweede Kamer tot flinke botsingen tussen regering en oppositie.
De kwestie begon afgelopen najaar met de onderhandelingen over het Belastingplan voor 2025. Toen eiste de Tweede Kamer, gesteund door de Eerste Kamer, intrekking door het kabinet van de voorgestelde btw-verhoging op onder meer kranten, tijdschriften, hotelovernachtingen, concerten en sportevenementen.
Alternatief voor btw-verhoging
Het kabinet zegde daarop toe op zoek te gaan naar een alternatief. Vanwege die toezegging stemden de beide Kamers alsnog in met het Belastingplan.
Dat houdt wel in dat er nog 1,3 miljard euro moet worden gevonden, in de vorm van lastenverzwaringen of bezuinigingen elders.
Maar tijdens het debat bleek dat het kabinet geen idee heeft. Verantwoordelijk staatssecretaris Tjebbe van Oostenbruggen (Fiscaliteit, NSC) liet weten dat de Tweede Kamer maar moet aangeven wat er moet gebeuren.
Komen er geen concrete oplossingen, dan dreigt per 2026 alsnog een verhoging van de btw op cultuur, media en sport.
EW’s visie: Kabinet legt bom onder toekomstige belastingplannen
Door: Jeroen van Wensen, redacteur EconomieHet blijkt ondoenlijk om het ontstane btw-gat van 1,3 miljard euro op te vullen ‘binnen de btw’. Andere goederen in het lage tarief van 9 procent overbrengen naar het hoge tarief van 21 procent, stuit op net zoveel weerstand.
Dan maar btw heffen op nu nog onbelaste goederen en diensten? Dat ketst vaak af op Europese regelgeving, is lastig uitvoerbaar of levert nauwelijks iets op.
Volgens het kabinet zou de enige werkbare oplossing een verhoging van het hoge tarief zijn, van 21 procent naar bijvoorbeeld 21,4 procent. Maar daarmee pookt het kabinet de toch al hoge inflatie nog verder op. Dat is dus erg onverstandig.
In organisatie snijden beter dan btw-verhoging
Het zou verstandiger zijn als de overheid in de eigen organisatie snijdt. Het aantal voltijdsbanen groeide fors onder de kabinetten-Rutte: van 110.000 in 2015 naar 150.000 in 2023.
Door het personeelsbestand in te krimpen, valt ook een besparing van 1,3 miljard euro te bereiken. De ontslagen ambtenaren vinden snel een baan, want banen zijn er in deze oververhitte economie genoeg.
Bovendien vergroten zij het arbeidsaanbod, wat de loongroei drukt. En dat zet weer een rem op de hoge inflatie.
Nuloptie is beste optie voor het kabinet
Probleem is alleen dat kabinet en regeringspartijen niet willen regeren en elkaar niet kunnen luchten of zien. En dus lukt het ze ook niet om dekking te vinden voor het btw-gat.
Niets doen, de zogenoemde nuloptie, is daarom de beste optie voor het kabinet. Dan hoeft er geen alternatief te worden gevonden, want de btw-verhoging gaat vanzelf in per 2026.
En dan is er geen gat in de begroting.
De Tweede Kamer zelf een alternatief laten voorstellen, waarop de staatssecretaris hintte, is eveneens een handige optie voor het kabinet. Ook die bezuiniging of lastenverzwaring, in welke vorm dan ook, zal veel opschudding veroorzaken.
Maar dan wast het kabinet de handen in onschuld.
Beide opties betekenen wel dat het kabinet een bom legt onder toekomstige Belastingplannen, en onder de politieke samenwerking in het algemeen.
Want wie vertrouwt er dan nog op toezeggingen van dit kabinet, dat eerder nog zei op zoek te gaan naar een alternatief?
Wie zegt wat: De fracties tijdens het btw-debat
Het Tweede Kamerdebat van donderdag 13 februari was geen fraaie vertoning. Er was veel gehakketak over de zogeheten motie-Van Dijk, ingediend door Inge van Dijk (CDA) en zeven andere oppositieleden.
Die motie is Kamerbreed aangenomen met 150 stemmen en roept het kabinet op, om in samenspraak met de Tweede Kamer, op zoek te gaan naar een alternatief voor de btw-verhoging op cultuur, media en sport.
Minister Eelco Heinen (Financiën, VVD) nam die motie vorig jaar ter harte en voegde toen toe dat het kabinet het als een verplichting zag om een alternatief te vinden.
PVV: niets doen, is niet erg
Daarom ontspoorde het debat van donderdag volledig, toen bleek dat Tony van Dijck (PVV) het ook niet erg vindt als er geen alternatief komt en de btw-verhoging toch doorgaat.
En dat terwijl regeringspartij PVV had ingestemd met de motie.
Al snel merkte de ChristenUnie op dat de PVV hiermee een bom legde onder alle toekomstige belastingplannen van dit kabinet. De regering kan voortaan wel vergeten dat de oppositie instemt met de Belastingplannen voor komende jaren, dreigde de ChristenUnie.
Linkse partijen: hogere belastingen
Tijdens het 3 uur durende debat kwam geen van de partijen met concrete voorstellen, behoudens de SP en GroenLinks-PvdA, die hogere winst- en vermogensbelastingen voorstelden.
Staatssecretaris Tjebbe van Oostenbruggen haalde zich de woede van de Kamer op de hals, toen hij de motie-Van Dijk anders uitlegde dan vorig jaar was afgesproken. De staatssecretaris had naar zijn zeggen begrepen dat binnen de btw dekking moest worden gezocht.
Dat leidde tot onbegrip in de Kamer, die vond dat vorig jaar toch duidelijk iets anders was afgesproken. En de sfeer werd nog grimmiger toen Van Oostenbrugger naar de Kamer wees en zei dat daar de oplossingen vandaan moeten komen. Ook dat was anders afgesproken, meende de Kamer.
Zo verzandde het debat in gehakketak over de inhoud van de motie, die toch vrij duidelijk was: kabinet, kom met een oplossing.
Staatssecretaris: bellen met fracties
Diverse Kamerleden wezen ook op het gevaar voor ondernemers en organisaties. Hoteleigenaren, uitgevers en theaters zullen voor hun bedrijfsvoering binnenkort moeten weten of hun btw-tarief in 2026 uitkomt op 9 procent of 21 procent.
Van Oostenbruggen heeft toegezegd te bellen met de Tweede Kamerfracties om mogelijke oplossingen te bespreken. Die oplossing moet voor het verschijnen van de Voorjaarsnota zijn gevonden. Die verschijnt eind april en bevat onder meer de begroting voor 2026.
Binnenkort debatteren de Tweede Kamer en de staatssecretaris verder over de btw.
Leo Stevens: geen btw op groente en fruit is onzinnig