Stellen bouwkundige keuringen iets voor? Volgens ‘klokkenluider’ Fred Tokkie niet. Twee landelijke concurrenten sleepten hem voor de rechter. De les voor kopers? Blijft vooral zelf alert, schrijft Marijn Jongsma.
Informatieasymmetrie is een van de bekendste oorzaken van marktfalen. Iedereen krijgt er mee te maken. De koper van een tweedehandsauto staart wezenloos onder de motorkap, in de wetenschap dat de verkoper precies weet wat er eventueel aan mankeert, en in de hoop dat hij dit meldt om zijn eigen goede naam hoog te houden.
Marijn Jongsma (1969) is economisch redacteur bij EW. Hij blogt wekelijks over financieel- en macro-economische onderwerpen.
Op de huizenmarkt is het nog een graadje erger. Locatie, omvang, indeling zijn allemaal een kwestie van persoonlijke voorkeur. Maar hoe staat het met de bouwkundige kwaliteit? Rotte dakbalken zitten veilig achter vers gestucte gipsplaten. En de potentieel grootste kostenpost zit onder de grond: de fundering. De koper tast dus in het duister, maar de verkoper weet zelf ook vaak niet of er een probleem is.
Geen nood! Wie geen risico’s wil, laat toch gewoon een bouwkundige keuring verrichten? Fred Tokkie van Premiumkeur waarschuwt met bijna 700 (!) filmpjes op internet de ‘onwetende consument’ tegen de zijns inziens schimmige praktijken van woningkeurders.
De kritiek: makelaars schakelen ‘vriendjes’ in voor de keuring, landelijke woningkeurders zijn niet onafhankelijk, ze betalen de makelaars per opdracht en de keuringen zelf zijn hapsnap. Wat het laatste betreft: ze gaan de kruipruimte niet in en het dak niet op. Met als gevolg dat eventuele herstelkosten te laag worden ingeschat.
Hommeles in de keuringswereld
Marktleider Perfectkeur en zusterbedrijf Woningkeur zijn deze aantijgingen zat en spanden een kort geding aan tegen Tokkie. Op 9 februari troffen de partijen elkaar bij de rechtbank Amsterdam. Tokkie is met zijn Premiumkeur bezig om ‘de goede naam van de eisers te besmeuren,’ zei de raadsman van de Woningkeur en Perfectkeur tijdens de zitting. Met als doel de keuring zélf te kunnen uitvoeren. Een commercieel belang dus.
Bouwkundige keuringen zijn in beginsel altijd visuele inspecties, benadrukte de advocaat. ‘De simpele reden hiervoor is dat een verkoper het niet zal toestaan dat er in bijvoorbeeld kozijnen wordt geprikt of afwerkingen worden verwijderd om achterliggende constructies te bekijken.’ Zijn cliënten waren niet zo ver gekomen als ze prutswerk hadden afgeleverd: ‘De snelste manier om je goede naam te verliezen en je bedrijf om zeep te helpen, is om aan je klanten geen goede kwaliteit te leveren.’
Wappie of klokkenluider?
En de vergoedingen aan makelaars dan? Woningkeur doet dat volgens de raadsman niet, Perfectkeur verstrekt ‘een geringe vergoeding’ per bouwkundige keuring aan makelaars die een klant doorverwijzen. ‘De vergaande conclusies die Tokkie’s Premiumkeur hieraan verbindt, zijn onjuist.’ Tokkie bedient zich volgens de grote concurrenten van een ‘complottheorie’.
De Amsterdamse keurder is volgens zijn eigen advocaat ‘zeker geen wappie die maar wat roept’. Integendeel: ‘Premiumkeur ziet zichzelf als een klokkenluider, die misstanden aan de kaak stelt’ en gebruikmaakt van zijn vrijheid van meningsuiting. De markt werkt volgens de raadsman van Tokkie als volgt: in het bouwkundig rapport worden de belangrijkste onderdelen overgeslagen, ‘waardoor de lijken in de kast blijven, de makelaar zijn courtage pakt en de woningkeurder zijn volgende opdracht van de makelaar veilig stelt. De koper is een eenmalige passant.’
Een riskante strategie
Premiumkeur heeft enkele filmpjes overigens al wel verwijderd en toegezegd Woningkeur en Perfectkeur niet meer met naam te noemen ‘op welk medium dan ook’. Dit tweetal wil dat de rechter Premiumkeur verbiedt om te zeggen dat ze ‘niet onafhankelijk zijn, corrupt, nummer 1 consumentenbedrog, niet eerlijk zijn, de kruipruimte overslaan, met opzet de gebreken bagatelliseren etc’. Het zit directeur Gerrit van der Heide hoog, zo bleek tijdens de zitting: ‘We hoeven ons niet onder te laten schijten.’
Op 23 februari volgt het vonnis van de rechter. Wie er ook gelijk krijgt, de basale bouwkeuringen zijn altijd visueel en niet te verwarren met een (duur) funderingsonderzoek waarbij er echt moet worden gegraven. En dan nog – genoeg kopers laten er niet eens een uitvoeren onder het oude makelaarsmotto dat het toch alleen om ‘locatie, locatie, locatie’ gaat.
Lees ook dit commentaar van Jeroen van Wensen: Stalinistische overheid helpt huizenmarkt verder vernieling in
Zeker bij de huidige prijzen is dat een riskante strategie. Wat de koper in elk geval zelf kan doen: nagaan of in een bepaalde wijken specifieke (funderings)problemen voorkomen. Toch weer die locatie dus. Om de vergelijking met de automarkt weer te maken: bepaalde types hebben nou eenmaal vaak voorkomende mankementen. Dat is op z’n minst een aanleiding om extra alert te zijn. De koop van een huis is te belangrijk om blind te varen op adviseurs.