De deeltijdcultuur is diep ingebakken in de Nederlandse samenleving, constateert het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). De SCP-oproep tot een ‘maatschappelijk debat’ daarover is ongetwijfeld nuttig, maar het begint toch vooral gewoon met geld, schrijft Joris Heijn.
‘Eens deeltijd, altijd deeltijd’ is de bondige kop van het SCP-rapport over in deeltijd werkende vrouwen. Als vrouwen minder gaan werken omdat ze kleine kinderen hebben, blijven ze (te) vaak in die lagere arbeidsmodus draaien, ook al gaan de kinderen naar school, of zelfs het huis uit.
Waarom deeltijd?
Lees ook dit artikel van EW-columnist Leo Stevens: Belastingplan 2023: de regelgevers zijn in hun eigen stelsel de weg kwijtgeraakt
Daar zijn tal van verklaringen voor te vinden, die het in sociale en culturele kwesties gespecialiseerde planbureau ook uitgebreid opsomt. En iedereen kan het ook om zich heen zien. Deeltijd is een maatschappelijke norm geworden. Moeders die meer gaan werken, worden daar meer op aangekeken (maar wat doe je dan met de kinderen?) dan mannen. Wie minder uren werkt, voelt zich eerder geneigd om mantelzorg op zich te nemen. Enzoverder.
Maar het SCP constateert ook dat de vrouwen die wél weer meer zijn gaan werken, dat simpelweg meestal deden om het geld. Omdat ze het nodig hadden, het ze financiële rust gaf, financieel onafhankelijker maakte. En juist die laatste prikkel is er nauwelijks in Nederland.
Fiscale prikkel doet ertoe
Wie 1 euro meer gaat verdienen in een doodnormaal beroep, kan al snel veel meer dan de helft afstaan aan de fiscus, of aan de kinderopvang. En omgekeerd: van mínder werken merk je nauwelijks iets, omdat de overheid vaak bijspringt met extra toeslagen en je belastingaanslag daalt.
Nederlanders hebben in het verleden aangetoond bijzonder ontvankelijk te zijn voor fiscale prikkels. In de jaren negentig ging men massaal aan de fiscaal gestimuleerde woekerpolissen. Toen het ondernemerschap fiscaal werd gestimuleerd, groeide het aantal zelfstandigen rap, tot nu meer dan een miljoen. Nadat de ‘aanrechtsubsidie’ werd afgeschaft, gingen mensen opeens werken (zij het in deeltijd). En nu stimuleert de overheid deeltijdwerk, dus werken Nederlanders in deeltijd.
Eerst geld, dan debat
Laten we vooral niet al te veel tijd verdoen met een ‘maatschappelijk debat’. Zorg dat extra werken weer gaat lonen door lagere belastingen. Dan gaan Nederlanders meer werken en verandert de maatschappelijke norm én het maatschappelijke debat vanzelf.
Lees ook dit coververhaal van EW aan de vooravond van Prinsjesdag: Waarom vooral de fiscus profiteert van meer werken
