Het kabinet spreekt de ambitie uit om Nederland weer in de top-5 te krijgen van landen met een goede concurrentiepositie. Het woord innovatie komt 85 keer voor in het regeerprogramma, maar daar blijft het bij. De investeringsbereidheid ontbreekt volledig in de kabinetsplannen, schrijft Lotte Elbrink.
Het kabinet-Schoof zegt innovatie belangrijk te vinden en spreekt de ambitie uit om Nederland weer in de top-5 te krijgen van landen met een goede concurrentiepositie. Nederland zakte het afgelopen jaar van de vijfde naar de negende plek. Om terug te keren in de top-5, zijn investeringen in de toekomstige economie hard nodig. Die investeringsbereidheid ontbreekt in de kabinetsplannen.
Het kabinet wil dat in 2030 3 procent van het bruto binnenlands product naar onderzoek en ontwikkeling gaat. Dat is geen willekeurig percentage. Het is een Europese norm die Nederland al decennia niet haalt. Terwijl Duitsland op 3,1 procent zit en België op 3,5 procent, blijft Nederland steken op 2,3 procent.
Eén van de oorzaken is dat de private investeringen in Nederland achterblijven. In de top-50 van Europese bedrijven die veel investeren in onderzoek en ontwikkeling, vind je geen Nederlandse ondernemingen. De hoogste notering is voor chipmachinemaker ASML op plek 64, met 3 miljard euro aan R&D-investeringen in 2022. Techbedrijf Apple investeerde in dat jaar met 24 miljard euro meer dan heel Nederland bij elkaar, berekende onderzoeksintituut TNO.
Arbeidsproductiviteit neemt af
Volgens Dirk Beljaarts (PVV), minister van Economische Zaken, is het halen van de norm van 3 procent bittere noodzaak vanwege de banen en inkomsten die dat oplevert. Maar ook om te voorkomen dat Nederland voor producten en grondstoffen te afhankelijk is van landen buiten Europa. Hoe Beljaarts met de plannen de norm wil halen, is nog een groot vraagteken.
De overheid kan private investeringen onder meer stimuleren door mee te doen met grote investeringsrondes. Zoals tot voor kort via het Nationaal Groeifonds, maar dat is stopgezet. Wel krijgt investeringsfonds Invest-NL 900 miljoen euro extra, en Invest International 100 miljoen euro. Maar dat weegt niet op tegen het verdwijnen van het Groeifonds. In dat potje zat nog 7,4 miljard euro voor het aanjagen van innovatie.
De arbeidsproductiviteit in het Nederlandse bedrijfsleven neemt bovendien al decennia af. Ook daarom is het belangrijk voldoende te investeren in innovatie. Technologie kan werk uit handen nemen of versimpelen, en zo helpen om de arbeidsproductiviteit op te krikken.
Goed onderwijs kan eveneens zorgen voor een hogere arbeidsproductiviteit. Maar ook dat is een post waarop wordt bezuinigd. EW-columnist Bas Jacobs schreef onlangs dat het kabinet-Schoof de neergang van de Nederlandse leerprestaties versterkt. De econoom voorspelt onder meer dat de arbeidsproductiviteit zal haperen en dat de toekomstige welvaart wordt geschaad.
Geen langetermijnvisie
In de Miljoenennota valt te lezen dat dit kabinet gelooft in marktwerking, met de overheid als marktmeester die ingrijpt bij misstanden, uitbuiting en doorgeschoten flexibilisering. Ondernemers en bedrijven moeten voldoende autonomie en vrijheid hebben, zodat innovatie wordt gestimuleerd. Dat is een mooi streven, maar het kabinet lijkt te vergeten dat overheidsinvesteringen innovatie wel degelijk kunnen aanjagen.
Op korte termijn neemt de regering maatregelen om het ondernemersklimaat te verbeteren. Zoals minder regeldruk, lastenverlichting en voorspelbaarder beleid. De versobering van de expatregeling wordt teruggedraaid. Het kabinet lijkt ondernemersvriendelijk, maar er ontbreekt een langetermijnvisie.
Vaststaat: het kabinet-Schoof verwaarloost innovatie. Het woord komt 85 keer voor in het regeerprogramma, maar daar blijft het bij. Dit kabinet is niet bereid er daadwerkelijk in te investeren. Dat schaadt uiteindelijk de concurrentiepositie van Nederland.
Schrijf u in voor onze ochtendnieuwsbrief
Abonneer u op de gratis nieuwsbrief EW Ochtend en start de dag scherp met de belangrijkste artikelen over politiek, economie en buitenland.
