Tijdens de eerste top na de Europese verkiezingen– de laatste voor het zomerreces en de allerlaatste voor Mark Rutte – zal de aandacht uitgaan naar wie de belangrijkste functies krijgen. In de baantjescarrousel wordt het gegroeide eurosceptisch rechts genegeerd, tot woede van de Italiaanse premier Meloni.
Eén gebeurtenis staat al vast voor de Europese top op donderdag 27 en vrijdag 28 juni in Brussel. Afzwaaiend premier Mark Rutte (57, VVD) krijgt vrijdag tijdens zijn 111de top een miniatuur-replica van het Europagebouw in Brussel, waar hij zo veel nachtelijke vergaderingen meemaakte. Het cadeau vertegenwoordigt een waarde van minder dan 150 euro – het maximumbedrag voor een Europees relatiegeschenk.
De voorzitter van de Europese Raad, de Belg Charles Michel, zal Rutte toespreken en applaus zal zijn deel zijn. In de veertien jaar van zijn premierschap groeide Rutte uit van een relatieve scepticus tot een van de dragende en meest gewaardeerde krachten in de Europese Unie.
Europese topjobs
Tijdens de top zullen de leiders van de 27 lidstaten de strategie voor de komende vijf jaar vaststellen én formeel beslissen wie de Europese topjobs gaan invullen. Uiteraard zullen ook de oorlogen in Oekraïne (president Volodymyr Zelensky komt naar Brussel) en Gaza volop aandacht krijgen.
Het vaststellen van de strategische agenda 2024-2029 is feitelijk het belangrijkste punt van deze top. Daarin zullen veiligheid en defensie, veerkracht en concurrentievermogen, energie, migratie en uitbreiding van de EU centraal staan. Maar de meeste aandacht zal uitgaan naar wie die agenda moeten uitvoeren: de politici die de Europese topfuncties krijgen.
De christen-democraten van de EVP zijn met 189 zetels onbetwiste winnaar van de Europese verkiezingen. De regeringsleiders en staatshoofden kunnen EVP’s Spitzenkandidat Ursula von der Leyen (65) geen tweede termijn van vijf jaar als voorzitter van de Commissie ontzeggen.
De onvermoeibare Duitse moet op 18 juli in Straatsburg een lastiger horde nemen: het nieuwe Europees Parlement moet in meerderheid met haar benoeming akkoord gaan.
Brusselse logica
De twee andere posities op de agenda zijn die van voorzitter van de Europese Raad en die van Hoge Buitenlandvertegenwoordiger van de EU. Volgens de logica van de Europese politiek moeten die toevallen aan vertegenwoordigers van de partijen die in grootte tweede en derde zijn geworden bij de verkiezingen.
Wat betreft de beoogde Raadsvoorzitter klopt dat. De socialisten (136 zetels) zijn de tweede partij in het Europarlement. Namens hen staat de Portugese oud-premier António Costa (62) klaar om de voorzittershamer over te nemen van Charles Michel. Costa geldt als een charmante verbinder. Eerder dit jaar moest hij aftreden toen een corruptieonderzoek werd ingesteld naar concessies voor Portugese lithium-mijnen, maar dat staat zijn gang naar Brussel niet in de weg.
Dan de Hoge Vertegenwoordiger. Voor die positie komt de Estse premier Kaja Kallas (47) in aanmerking. Zij is net als aanstaand NAVO-chef Rutte liberaal. En fel anti-Russisch. Hun fractie (Renew) kreeg een zwaar verlies te verwerken: van 102 naar 74 zetels.
Geen baan voor rechts?
Maar hé! De Europese Conservatieven en Hervormers (ECR) van onder anderen de Italiaanse premier Giorgia Meloni heeft toch 83 zetels? Maar geen belangrijke baan in Brussel?
Inderdaad. De partijen aan de rechterkant zijn welbewust weggehouden bij het verdeel-en-heers-spel van de christen-democraten, socialisten en liberalen – het zelfbenoemde ‘constructieve midden’. De drie fracties hebben met 399 zetels (van de 720) een ruime meerderheid in het Europees Parlement.
De baantjes ouderwets verdeeld
Tijdens de ‘informele top’ van 17 juni in Brussel zonderden zes regeringsleiders zich af in een aparte ruimte. Ze werkten in duo’s: premiers Donald Tusk (Polen) en Kyriakos Mitsotakis (Griekenland) voor de EVP, kanselier Olaf Scholz (Duitsland) en premier Pedro Sanchéz (Spanje) namens de socialisten en de Franse president Emmanuel Macron en Rutte voor de liberalen.
Terwijl elders in het gebouw de 21 collega’s zaten te wachten en wachten, of te tandenknarsen (Meloni), verdeelden deze zes ouderwets de baantjes.
Of Meloni – en de Hongaarse premier Viktor Orbán – dit pikken, zal tijdens de top blijken. Veel meer dan sputteren (en een mooi Commissariaat opeisen voor hun land) kunnen ze waarschijnlijk niet. De benoemingen gaan per gekwalificeerde meerderheid. Ze kunnen geen veto uitspreken.
Schrijf u in voor onze ochtendnieuwsbrief
Abonneer u op de gratis nieuwsbrief EW Ochtend en start de dag scherp met de belangrijkste artikelen over politiek, economie en buitenland.
