Universiteiten buitelen over elkaar heen in een wedstrijd wie het meest woke is. Ze bieden een inclusief onderwijsprogramma en hijsen vol trots de vlag op transgender visibility day. Toch is het vreemd dat in een sfeer van zoveel overgevoeligheid één onderwerp volledig ondergesneeuwd lijkt te raken: de enorme werkdruk en psychische arbeidsbelasting. Waarom is daar aan de woke universiteit zo weinig aandacht voor, vraagt wetenschapper Allan van Hulst zich af in deel 6 van een wekelijkse serie artikelen over woke op EW Podium.
De woke universiteit is inmiddels gemeengoed in het Nederlandse wetenschappelijke bestel. Er gaat geen dag voorbij waarop de academie niet haar sociale bewustzijn van de daken schreeuwt. Ook landelijke spelers – en subsidieverstrekkers – als KNAW en NWO doen een stevige duit in de zak. Aan het einde van de woke regenboog staat een flinke pot goud te wachten.
Allan van Hulst (1985) studeerde theoretische informatica aan de Radboud Universiteit Nijmegen en promoveerde aan de TU/e Eindhoven. Zijn specialisatie is de automatische verificatie van wiskundige bewijzen. Momenteel is hij als data-analist verbonden aan het Tinbergen Instituut voor Economie en Econometrie.
Dit is een artikel voor EW Podium. Daarop publiceert de redactie van EW elke week meerdere artikelen van jonge schrijvers, die vanuit hun eigen onderzoek, expertise of werkervaring willen bijdragen aan het publieke debat.
De grauwe realiteit van de wetenschappelijk onderzoeker aan de Nederlandse universiteit is echter volkomen anders. Stelselmatige intimidatie blijft binnen de universiteit aan de orde van de dag. Het accepteren van enorme werkdruk en psychische arbeidsbelasting lijkt noodzakelijk voor wie wil opklimmen in het wetenschappelijk systeem. Het is een beeld dat op gespannen voet staat met de woke boodschap van sociale gevoeligheid.
Brede waaier aan actiegroepen
Arbeidsomstandigheden in de Nederlandse wetenschap worden aan de kaak gesteld door een brede waaier aan actiegroepen. Meest bekende daarvan is WOinActie, wier woke ideeën voor een beter wetenschappelijk bestel ad € 14,95 te koop zijn bij de betere boekhandel.
Onlangs ontstond er veel (terechte) twittercommotie omdat de Universiteit Utrecht zocht naar een docent feminisme. Aangeboden werd een jaarcontract voor 0.6 FTE. Hoe de werknemer in het levensonderhoud moest voorzien en hoe dit verenigbaar was met het feministische ideaalbeeld van financiële onafhankelijkheid, werd gemakshalve niet in de vacature vermeld.
Nog hilarischer was de recente vacature voor ‘communitymanager’ voor het programma ‘Erkennen & Waarderen’ bij koepelorganisatie Universiteiten van Nederland. Er werd namelijk iemand gezocht voor 16 uren in de week. Qua erkennen en waarderen houdt het dan redelijk snel op, lijkt me.
Dit is precies de paradox van de woke universiteit. Enerzijds zegt men te streven naar sociale betrokkenheid en een werkethiek waarbij iedere medewerker zich welkom voelt. Anderzijds lijkt het vooral een beleid dat enkel met de mond wordt beleden.
Lees ook deze column van Zihni Özdil: Hoe woke de geesten volledig dooft
Koninklijke Nederlandse Academie van Wokeness
De KNAW geldt naar eigen zeggen sinds 1808 als stem, geweten en forum van de Nederlandse wetenschap. In werkelijkheid stevent het instituut af op een multidimensionaal faillissement en lijkt het steeds verder af te staan van de dagelijkse realiteit waar het wetenschappelijk voetvolk mee te schaften heeft.
Financieel gaat het er in elk geval niet erg lekker. In hun wanhoop om wat bij te verdienen, hebben ze besloten maar wat zaaltjes te gaan verhuren. De KNAW, voor al uw feesten en partijen! Of er ook ecstasypillen worden bijgeleverd om de beleving in het statige Trippenhuis compleet te maken, is overigens niet duidelijk.
Beleidsmatig is de situatie nog een stuk zorgelijker. Volgens de KNAW kan zelfs kritisch denken op de helling worden gezet. Centraal staat vooral de vraag hoe we diversiteit productief kunnen maken.
Maar lastige vragen over psychische arbeidsdruk beantwoordde de onlangs afgezwaaide KNAW-directeur Ineke Sluiter liever niet. Ook de woordvoerder van de KNAW gaat niet in op vragen over psychische klachten onder medewerkers van Nederlandse universiteiten. Er kan nog net een verwijzing in twee zinnen naar het nationale programma van Erkennen & Waarderen uit het toetsenbord worden geperst.
Nederlandse organisatie voor Woke Onderzoek
NWO verdeelt jaarlijks 1 miljard euro onder Nederlandse wetenschappers in een meermaals verfoeid competitiesysteem. Telkens opnieuw geven onderzoekers aan dat het schrijven van deze NWO-aanvragen leidt tot enorme hoeveelheden werkstress. Niet in de laatste plaats omdat het systeem ongeveer even sympathiek en kansrijk is als de Postcodeloterij. Via NWO wordt uw zuurverdiende belastinggeld zorgvuldig verdeeld over de laatste woke modetrends, zoals ‘post-colonial gender studies’ en ‘critical race theory’.
Samen met de universiteiten heeft NWO een systeem uitgedokterd om de laatste paar klachten vanwege (seksuele) intimidatie en ander wangedrag de kop in te drukken: de inbeddingsgarantie. Het geldt als het meest vervloekte formulier binnen de universiteitsbureaucratie. De universiteiten moeten namelijk toestemming verlenen voor het aanvragen van een NWO-subsidie en die aanvraagpermissie krijgt alleen diegene die de professor perfect naar de mond praat. Dwarsliggers kunnen zo linea recta van de campus worden gestuurd en het universiteitsbestuur lacht iedereen die vraagt om sociale veiligheid vierkant uit. Met de regenboogvlag in de ene hand geeft de rector je met de andere hand de middelvinger.
Een woke universiteit? Wees dan ook consequent
Woke is grotendeels voor de bühne. Het is onderdeel van een uitgekiende marketingplot dat vooral de beeldvorming van de universiteit ten dienste staat. En waarom ook niet? Kennelijk appelleert het aan de sentimenten van een grote groep studenten en medewerkers, dus die diversiteitsvlag van een paar tientjes is snel terugverdiend.
Woke biedt echter geen oplossing voor de feitelijke problemen binnen de universiteit. Sterker nog, het lijkt erop dat universiteiten in hun personeelsbeleid steevast weigeren de woke boodschap van inclusie te omarmen. Laat staan dat er sprake is van gevoeligheid voor psychische werkgerelateerde problematiek zoals burn-out, stress of depressie.
Aan de gemiddelde universiteit werken inmiddels meer diversity officers dan bedrijfsartsen. Men praat elkaar in vloeiend wokabulary naar de mond, zonder aandacht te hebben voor daadwerkelijke problemen. Wie woke én consequent is, zou vooral wakker moeten liggen om de échte noden van het wetenschappelijk personeel.
Dit artikel is het zesde in een serie verdiepende stukken over diverse aspecten van ‘woke’, die EW Podium sinds twee weken (deel 1, deel 2, deel 3, deel 4) elke woensdag in mei en juni publiceert, in samenwerking met Vrij Links en de Spinozagroep.