Prominente D66’ers richten hun pijlen op de Forumscholen. Hoe legitiem de bezwaren tegen die scholen ook zijn, hun aanval is selectief. D66 betoont zich daarmee inconsistent, intolerant en illiberaal, schrijft criminoloog Bart Collard op EW Podium.
Vijf politici van D66 (Paul van Meenen, Caroline Verduin, Martine van Bemmel, Julian Zieleman en Bouwien ten Bokum) schrijven in een opiniestuk in AD dat de privéscholen van Forum voor Democratie ‘er nooit mogen komen’. Zij waarschuwen voor ‘het gevaar dat kinderen op school antidemocratisch en anti-integratief gedachtegoed meekrijgen’. Volgens de auteurs gelooft FVD ‘niet in wetenschappelijk bewezen feiten of een wetenschappelijk debat’. De formulering krijgt met de term ‘geloven’ haast een religieuze lading.
Bart Collard (1988) heeft een master opsporingscriminologie afgerond. Momenteel volgt hij een master contraterrorisme in Israël. Tevens werkt hij aan een proefschrift over islamitisch terrorisme aan de Universiteit Leiden.
EW Podium publiceert opinies van jonge schrijvers, die vanuit eigen onderzoek, expertise of werkervaring bijdragen aan het debat. Plaatsing hoeft geen redactionele instemming te betekenen.
Het gehele artikel lijkt een ongenuanceerde klaagzang – de onderbouwde argumenten ontbreken grotendeels – te zijn tegen een onwelgevallige partij, en om te voorkomen dat die partij een maatschappelijk succes gaat opbouwen. De ruimte die islamitische scholen krijgen, dient echter ook te gelden voor scholen van andere (politieke) partijen of groepen. D66 lijkt vooral selectief bezorgd te zijn om de kwaliteit van het onderwijs.
Forumschool-fobie is selectieve verontwaardiging
De D66-auteurs vrezen dat kinderen wordt geleerd dat klimaatverandering niet door de mens komt, dat het coronavirus niet meer dan een griepje is, dat tribunalen kunnen worden opgericht tegen het kabinet-Rutte of dat je hoort te schelden met ‘homo’ of ‘pisnicht’. De Forumschool-fobie is gefundeerd op afzonderlijke – al dan niet in privékring gedane – uitspraken van mensen rondom FVD, onder wie Thierry Baudet zelf. Wellicht is die fobie deels terecht, maar als zo wordt geredeneerd, dan zou bij een school met D66-bestuurders gevreesd kunnen worden dat zij kinderen aanleren dat seksueel grensoverschrijdend gedrag in de doofpot mag worden gestopt. Onzin uiteraard. Er is daarnaast nog relatief weinig bekend over wat er concreet zal worden geleerd op Forumscholen, en met welke didactische methode dat gaat gebeuren.
Lees ook de column van Philip van Tijn: FVD veroorzaakt eindelijk reuring over het bijzonder onderwijs
Wat de auteurs van D66 dan wel willen in het onderwijs, laten ze doorschemeren in hun kritiek op FVD. Zo zou op de Forumscholen volgens de auteurs ‘geen plek [zijn] voor ‘woke-indoctrinatie’ of voor ‘jongetjes van vijf die moeten doen alsof ze een meisje zijn’. De auteurs stellen dat er daardoor geen sprake kan zijn van ‘veilig onderwijs’. Kennelijk pleiten de auteurs dus voor woke-indoctrinatie en zijn zij er voorstander van dat kinderen moeten doen alsof ze een ander geslacht hebben. Gaat dat niet juist in tegen de grondbeginselen van onze liberale democratische rechtsstaat? Paul van Meenen begaf zich als Kamervoorzitter al eerder op dat pad.
Vrijheid van onderwijs is grondwettelijk recht
Het heeft iets ironisch dat D66 FVD verwijt op te roepen tot ‘verzet’, terwijl het artikel eindigt met de mededeling: ‘Lokaal verzetten onze raadsleden zich tegen huisvestiging voor deze scholen’. Zieleman geeft aan daarbij namens D66 te spreken. In Nederland is de vrijheid van onderwijs echter grondwettelijk vastgelegd. Paul van Meenen schrijft daarover zelf op Twitter: ‘Vrijheid van onderwijs is geen vrijbrief voor slecht of onveilig onderwijs’, maar waaruit blijkt dat het Forumonderwijs slecht of onveilig gaat zijn? De vrees van de D66’ers dat FVD een eigen, in hun woorden ‘extreemrechtse’, zuil zal oprichten is echter wel reëel.
FVD wil Forumland oprichten met onder meer een dating-app, een digitale munt, ‘een onderwijssysteem, woningbouwverenigingen en een week- of dagblad’. Je zou kunnen spreken van een gedeeltelijk parallelle samenleving. De eerste relevante vraag is in hoeverre dat problematisch is. Daarna rijzen de vragen of dat meer rechtsfilosofisch gezien wenselijk is in een liberale democratische rechtsstaat, en in hoeverre je daar eventueel tegen kunt optreden.
Lees ook: Ik ben geen voorstander van Forumscholen, maar grondwettelijk mogen zij bestaan als ze zich aan de voorwaarden houden. Meer rechtsfilosofisch bezien zou voor Forumscholen hetzelfde moeten gelden als voor religieuze scholen of vrije scholen. Al deze scholen staan voor een bepaalde visie op de mens of maatschappij. En waar deze scholen met elkaar conflicterende vermeende waarheden uitdragen, worden onwaarheden uitgedragen. In ons huidige onderwijssysteem is dat onvermijdelijk en werkelijkheid.
Van wie is het onderwijs?
Wellicht stelt u dat bepaalde onderwijsvormen, zoals ecologisch onderwijs, anders zijn dan het volgen van onderwijs op een school die gelieerd is aan een politieke partij. Want in het eerste geval gaat het niet om iets politieks, toch? Of ligt dat anders? Is ecologisch onderwijs niet primair gelieerd aan een progressieve onderwijsvisie? En in hoeverre is het onderwijs op de Vrije School – op basis van de leer van Rudolf Steiner – apolitiek? Steiner is omstreden door vermeende racistische ideeën en pseudowetenschap. Heeft dat onderwijs geen fascistische potentie? Belangrijker nog: islamitisch onderwijs, dat ongetwijfeld zal leren dat Allah de enige god is en Mohammed zijn profeet, verkondigt daarmee onwaarheden en vormt ook een bedreiging voor een veilige leeromgeving en de wetenschap. Het keert zich tegen homoseksualiteit, vrijelijk contact tussen jongens en meisjes, en andersdenkenden. Uit het gelijkheidsbeginsel vloeit echter voort dat zolang Mohammed zijn eigen scholen mag hebben, dit ook geldt voor Thierry.
Lees ook dit commentaar van Jelte Wiersma: Overheid faalt: logisch dat ouders kinderen naar particulier onderwijs sturen
De vraag die uiteindelijk voorligt is: van wie is het onderwijs? Van de individuele burger of van de staat? Wie mag bepalen wat er geleerd mag worden aan jonge kinderen? Wie willen we dat laten bepalen? En, in deze context crucialer, wat mag er absoluut niet worden onderwezen en wie laten we dat bepalen? De ongelovige in mij zegt ‘schaf al het religieuze onderwijs af op basis van het verkondigen van onwaarheden’, maar is dat nou zo liberaal? Wellicht, want het liberalisme kan worden beperkt waar het gedrag van mensen anderen schaadt. Islamitisch onderwijs schaadt kinderen evident, evidenter dan de nog te ontwikkelen Forumscholen. Hoe kom je als islamitisch kind ooit nog vrij van die aangeleerde doctrines? Dit zijn complexe vragen, die de omvang van dit essay te buiten gaan.
D66 is inconsistent, intolerant en illiberaal
Voor nu is echter belangrijk om te beseffen dat het de D66’ers Paul van Meenen, Caroline Verduin, Martine van Bemmel, Julian Zieleman en Bouwien ten Bokum primair lijkt te gaan om het openen van de aanval op Forum voor Democratie. Dat is begrijpelijk, gelet op de ideologische verschillen tussen beide partijen en, daaraan verwant, FVD’s plannen voor een (gedeeltelijke?) parallelle samenleving. Het is grondrechtelijk en rechtsfilosofisch echter inconsistent wanneer D66 dan geen beperkingen wil opleggen aan islamitisch onderwijs.
Sterker nog, het toont de intolerantie en het illiberale van de partij aan. Wanneer een politieke partij waarmee D66 het stelselmatig oneens is, zich sterk profileert in de maatschappij, dan vormt dat een bedreiging voor D66, waartegen de partij kennelijk met macht wil optreden. Zie dit essay daarom niet als een verdediging van FVD en hun scholen, maar als een bekritisering van de tweede grootste partij in de meest recente verkiezingen; een partij die zich profileert op het thema onderwijs dat zij zelf politiek wil beïnvloeden. Het artikel van de D66-prominenten leert namelijk vooral dat we moeten vrezen voor het illiberale karakter van D66.