De regering heeft miljarden uitgetrokken om de schade van corona in het onderwijs te herstellen, maar daarbij gaat het vooral om ‘leerprestaties’ en niet om de sociaal-emotionele schade voor leerlingen. Dat moet anders, schrijft student Floris Broos op EW Podium.
Floris Broos (2002) volgt de bacheloropleiding Bestuurs- en organisatiewetenschap aan de Vrije Universiteit in Amsterdam.
EW Podium publiceert opinies van (vooral jonge) schrijvers, die vanuit eigen onderzoek of werkervaring bijdragen aan het debat. De artikelen reflecteren niet noodzakelijkerwijs de opvatting van de redactie.
Begin dit jaar werd bekend dat scholen twee jaar langer de tijd krijgen om de miljarden uit het Nationaal Programma Onderwijs (NPO) te besteden. Het NPO is ingesteld voor herstel en ontwikkeling van het onderwijs tijdens en na corona. Miljarden zijn hiervoor vrijgemaakt, maar de meeste aandacht kreeg het wegwerken van leerachterstanden. Veel minder aandacht, en vooral minder actie, is gericht geweest op de emotionele schade die is ontstaan bij leerlingen als gevolg van de coronamaatregelen. Uit een onderzoek dat ik voor mijn opleiding heb uitgevoerd op een basisschool, blijkt hoe groot de emotionele nood is bij basisschoolleerlingen. Vandaar mijn pleidooi om juist hieraan meer aandacht (en geld) te besteden.
Nadruk op leerprestaties
Minister Dennis Wiersma (Primair en Voortgezet Onderwijs, VVD) heeft het plan opgevat om komend jaar 500 euro per leerling in het basisonderwijs extra te besteden. Hij wil dit geld benutten om leerachterstanden in te halen en vooral ook de basis van het onderwijs te versterken: ‘Ieder kind moet het beste uit zichzelf kunnen halen, ongeacht corona. Dat begint met een stevige basis: goed leren lezen, schrijven en rekenen.’
Daar valt op zich niets op af te dingen, maar hij gaat hierbij wel totaal voorbij aan de mentale schade die de schoolsluitingen hebben veroorzaakt. En daarnaast kun je ook nog eens de vraag stellen: kan een kind wel het beste uit zichzelf halen als het niet lekker in zijn vel zit?
Scholen merken problemen
Dat de mentale nood bij kinderen in het basisonderwijs hoog is, blijkt wel uit een case study die ik in de eerste drie maanden van dit jaar voor mijn opleiding heb gedaan bij Basisschool De Ladder in Maarn.
Daarvoor interviewde ik leraren van diverse leerjaren over de gevolgen van corona voor onder meer de onderwijsvorm, de leerprestaties en de sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen. Uit deze interviews bleek dat, in elk geval op deze school, de gevolgen voor de sociaal-emotionele ontwikkeling van de leerlingen het meest zorgwekkend waren.
Lees ook: Kinderen gingen zich na elke schoolsluiting of quarantaineperiode vreemd gedragen. Ze moesten weer wennen aan de schoolregels en ook het samenwerken ging problematisch. Maar bovenal merkten leerkrachten dat leerlingen veel meer zorgen hebben dan vóór corona. Ze zijn angstiger en denken al snel het ergste, aldus de leerkrachten.
Gevolgen mentale nood
Niet alleen scholen trekken aan de bel over de sociaal-emotionele problemen die zijn ontstaan als gevolg van coronamaatregelen, ook psychiaters luiden de noodklok. Zij benadrukken dat de gevolgen op lange termijn groot zullen zijn als er nu geen actie wordt ondernomen om de mentale problemen die ontstaan zijn als gevolg van met name de schoolsluitingen, aan te pakken.
Zo waarschuwden in december al twee psychiaters in NRC voor de mentale problemen bij jongeren als gevolg van de verschillende lockdowns en andere coronamaatregelen. Ze wijzen naar het feit dat we voor het eerst sinds we de prevalentie van psychiatrische stoornissen meten (veertig jaar) een stijging zien. Volgens hen houden mensen de rest van hun leven last van psychische aandoeningen die zijn ontstaan in de vroege adolescentie.
Het is dan ook van het grootste belang dat, bij een eventuele volgende golf, de scholen ‘te allen tijde open blijven’ zoals zij bepleitten, maar ook dat zo snel mogelijk alles op alles wordt gezet om die mentale problemen bij jongeren aan te pakken.
Geld nodig voor aanpak
Terwijl er miljarden zijn vrijgemaakt voor het inhalen van leerachterstanden in het onderwijs, gaat er nog altijd te weinig aandacht en geld naar het inhalen van de sociaal-emotionele ontwikkeling en de aanpak van mentale problemen als gevolg van coronamaatregelen.
Het NPO heeft 22 aandachtsgebieden geformuleerd voor de komende tijd, waarvan er maar één is gewijd aan welbevinden en sociaal-emotionele ontwikkeling. Ook uit een recente samenvatting van het Nederlands Jeugdinstituut van resultaten uit onderzoeken naar de gevolgen van corona voor het onderwijs, blijkt dat de nadruk nog altijd ligt op de gevolgen voor de leerprestaties.
Als we nu te weinig aandacht en geld besteden aan de sociaal-emotionele schade van corona, betekent dat niet alleen een ongelukkigere jonge generatie, maar ook een extra belasting op de volksgezondheid (welzijn) en economie (welvaart) op langere termijn. Daarom doe ik een oproep aan minister Wiersma in de nieuwsluwte van de zomervakantie: denkt u alstublieft niet alleen in termen van leerprestaties, maar ook in termen van mentale gezondheid en maak daar specifiek budget voor vrij. Uiteindelijk komt dat overigens ook weer de leerprestaties ten goede.