Islamo-linkse bias ook op Nederlandse universiteiten

In Frankrijk woedt een verhit debat over de ‘islamo-linkse bias’ onder wetenschappers. Ook Nederlandse islamdeskundigen hebben zo’n vooringenomenheid. In plaats van activistisch de negatieve beeldvorming rond de islam te bestrijden, zouden ze beter objectieve wetenschap kunnen betrachten, schrijft historicus Gert Jan Geling in een artikel voor EW Podium.

In Nederland groeit het verzet tegen de invloed van de woke-cultuur op Nederlandse universiteiten, iets wat we ook bij EW kunnen lezen. De kritiek op woke neemt hier toe, en belangrijke discussies over de gevolgen van de woke-invloeden worden inmiddels her en der gevoerd.

Buurlanden veel verder in discussie over woke dan Nederland

En dat geldt niet alleen voor Nederland, maar ook voor de ons omringende landen. Vooral bij onze Franse zuiderburen voert men deze discussie al langer en heftiger, en je zou kunnen stellen dat zij daarin al veel verder zijn dan wij. Zo viel eerder al bij EW het stuk ‘Verzet tegen woke-cultuur op Franse en Britse universiteiten’ te lezen.

Critici in Frankrijk vrezen de groeiende invloed van ‘woke’ in de wetenschap, en men meent daar ook een samenwerking te zien tussen radicaal-links en de politieke islam, wat ook wel de ‘islamo-linkse bias’ wordt genoemd.

Een nogal radicale analyse, zo op het eerste gezicht. Maar deze komt niet geheel uit de lucht vallen. Ze moet worden gezien in de context van de Franse strijd tegen het islamistisch terrorisme en ‘islamistisch separatisme’, maar ook de angst voor ‘woke’-activisme en ‘cancel culture’, een groeiend fenomeen aan westerse universiteiten, speelt hierbij een rol.

Ook op Nederlandse universiteiten linkse bias tegenover islam

In Frankrijk richt de kritiek op de invloed van woke zich dus vooral op de zogeheten islamo-linkse bias. In Nederland is dit element tot nu toe een beetje buiten de discussie gebleven, maar een dergelijke bias is zeker geen exclusief Frans fenomeen. Ook aan Nederlandse universiteiten zien we een klimaat van linkse bias, politisering en activisme zodra het gaat om de islam, de Nederlandse moslimgemeenschappen, radicalisering en het islamistisch terrorisme. Die vooringenomenheid kan leiden tot onder meer eenzijdig onderzoek, het eenzijdig aannemen van promovendi en toekennen van onderzoeksgelden, activistisch optreden door wetenschappers, het weren van ‘onwelgevallige’ sprekers en een guur klimaat in de wetenschap jegens andersdenkenden.

Alleen al op het gebied van de radicale islam zijn voorbeelden hiervan onder meer Nederlandse wetenschappers die de gedragingen van vrouwelijke Syriëgangers bagatelliseren, die islamkritiek gelijkstellen aan racisme en die conclusies van onderzoeken naar het salafisme presenteren die haaks staan op rapporten van onder meer de AIVD en de NCTV. En wat te denken van de recente, door veel Nederlandse wetenschappers getekende, oproep tot een boycot van Israëlische universiteiten?

Nu kun je zeggen: wat is het probleem? Is het niet juist goed dat vanuit de wetenschap een kritisch geluid klinkt in de richting van de politiek, overheid en veiligheidsdiensten en andere landen? Is het juist niet goed dat wetenschappers opkomen voor de islam en moslims, die geregeld in het politieke en publieke debat in de verdrukking komen? En leidt kritiek op de linkse bias niet juist tot een heksenjacht en allerlei onwelgevallige zaken, zoals het meldpunt voor linkse indoctrinatie in het onderwijs dat Thierry Baudet ooit wilde?

Is de islamwetenschap in Nederland niet te eenzijdig?

Laat ik duidelijk zijn: dat laatste moeten we hier in Nederland zeker niet willen. Academische vrijheid staat hier niet ter discussie, en de overheid moet ook zeer terughoudend zijn om zich hier tegengaan te bemoeien. Wat we absoluut niet moeten willen, is een situatie als in bijvoorbeeld Hongarije, waar de overheid haar eigen wereldbeeld oplegt aan de wetenschap en daarmee de academische vrijheid ernstig schaadt. Er moet in de wetenschap altijd ruimte zijn voor maatschappijkritische visies van alle kanten.

De vraag is echter: zijn deze visies op de universiteiten niet te eenzijdig op het terrein van de islam en het Midden-Oosten? En als gevolg daarvan: werkt die bias in de Nederlandse islamwetenschap niet tot uitsluiting van andersdenkenden en tot eenzijdig onderzoek? Dat zou niet alleen de kwaliteit van de wetenschap kunnen aantasten, en het aanzien van de wetenschap in de samenleving, maar zelfs, als het gaat over radicalisering en terrorisme, onze nationale veiligheid.

Veel islamwetenschappers willen vooral negatieve sentimenten bestrijden

Naar mijn mening hebben we ook in Nederland te maken met een islamo-linkse bias in de wetenschap. Als oud-student en promovendus in de islamwetenschappen en co-redacteur van de bundel Wordt het nog wat met het islamdebat? kan ik hier zeker over meepraten. Mijn ervaring in de islamwetenschap is dat veel Nederlandse islamwetenschappers vooral tegengas willen geven aan heersende negatieve sentimenten over de islam in de samenleving, die worden ingegeven door de retoriek van politici als Geert Wilders.

In een ander boek, Over Politieke Correctheid, geef ik talloze voorbeelden van hoe dit leidt tot eenzijdige wetenschap en politieke correctheid in het maatschappelijk debat. Dit gegeven, in combinatie met het feit dat veel studenten aan Nederlandse opleidingen Arabisch, islam- en Midden-Oostenstudies, zelf een islamitische achtergrond hebben – evenals de onderzoekspopulaties van deze wetenschappers –, zorgt ervoor dat binnen deze vakgebieden veelal overwegend ‘islamofiel’ en weinig ‘islamkritisch’ is.

Liever waarheidsvinding dan activisme

Net als in Frankrijk is een verklaring voor deze islamo-linkse bias dus dat wetenschappers een tegengeluid willen laten horen in een voor de islam steeds negatiever wordend maatschappelijk en politiek klimaat. Zij zien moslims primair als gemarginaliseerde groep waarvoor zij willen opkomen. Dit kunnen we als lovenswaardig zien, maar bevorderlijk voor de objectiviteit en de kwaliteit van onderzoek en onderwijs is deze houding zeker niet.

Want de primaire taak van de wetenschap is namelijk niet het streven naar inclusiviteit en diversiteit, maar het doen aan waarheidsvinding. En zeker als het gaat om uiterst gepolitiseerde onderwerpen als de islam, islamistisch terrorisme en moslimhaat is het juist des te belangrijker dat we in Nederland kunnen vertrouwen op wetenschappers die zich dan ook primair toeleggen op die waarheidsvinding, in plaats van dat ze zich laten verleiden door een soms bedenkelijke activistische houding.

Juist als we kunnen vertrouwen op die wetenschappelijke objectiviteit, kunnen onwaarheden die geregeld worden verkondigd over de islam en moslims in Nederland beter worden weerlegd. En dan zullen burgers, beleidsmakers en politici in de toekomst wellicht ook wat minder wantrouwend tegen de conclusies van sommige Nederlandse onderzoekers staan. Want met een te activistische houding ondergraaft de wetenschap namelijk het vertrouwen in haarzelf en haar eigen werk. Dat is om diverse redenen problematisch, en dat kan, en moet, anders.

Wil jij een reactie geven op dit artikel? Discussieer mee! Stuur een reactie van minimaal 200 woorden naar [email protected]. Inhoudelijke reacties die voldoen aan de algemene fatsoensnormen worden geplaatst onder dit bericht. Zie voorwaarden.