Het gaat rap bergafwaarts met Turkije. Niet alleen natuurrampen teisteren het land, maar ook een zware inflatie en aanhoudende vluchtelingenstromen brengen de politieke stabiliteit in gevaar. En de geloofwaardigheid van de regering van president Recep Tayyip Erdogan, die maar geen verkiezingen wil uitschrijven, schrijft Turkijekenner Kaan Özgök in een artikel voor EW Podium.
Turkije lijkt vervloekt. De republiek aan de zuidoostgrens van Europa krijgt met de hevig woedende bosbranden aan de Egeïsche- en Mediterrane kust de zoveelste catastrofe in korte tijd voor haar kiezen. Na de krachtige aardbeving in Izmir vorig jaar en de uitbraak van zeesnot in de Zee van Marmara afgelopen juni, traden vorige week rivieren met verwoestende kracht buiten hun oevers in het uiterste oosten van het Zwarte Zeegebied. En nu dus de apocalyptische bosbranden.
Kaan Özgök (1972), geboren Groninger, is de jongste telg van een kunstzinnige familie van muzikanten, schrijvers en cineasten. Kaan heeft geschiedenis en American studies gestudeerd aan de Rijksuniversiteit Groningen en werkt voor de regionale overheid als projectcoördinator. Op Twitter is hij te vinden onder de naam Verweesd Links.
Dit is een artikel voor EW Podium. Daarop publiceert de redactie van EW elke week meerdere artikelen van jonge schrijvers, die vanuit hun eigen onderzoek, expertise of werkervaring willen bijdragen aan het publieke debat.
‘Gezelligheidsthee’ van Erdogan
President Erdogan bezocht de rampgebieden, eerst Rize, de geboortestreek van zijn ouders, en zaterdag het zwaar getroffen Marmaris. Het zittend staatshoofd oogde bij beide gelegenheden apathisch en vermoeid. Wat opviel: Erdogan gooide vanuit zijn presidentiële touringcar pakketten thee naar zijn burgers. Deze beelden heb ik gedeeld op Twitter. Hij doet dit vaker en raadt mensen aan vooral te genieten van deze keyif çayı. Dit betekent zoveel als ‘gezelligheidsthee’. Treffend voor de mate waarin de langst zittende Turkse president ooit inmiddels van het gewone Turkse volk is losgezongen.
Niet vreemd, want de in maart 2003 als premier aangetreden kampioen van de gewone man verdeelt zijn tijd tegenwoordig tussen diverse protserige paleizen. Een paar weken terug lekten in de Turkse pers impressies (renders) uit van zijn nieuwste stulp in Marmaris: 64 miljoen euro aan Turks belastinggeld voor een in Neo-Osmaanse woonwagen-Art-Deco-stijl opgetrokken zomerresidentie. Inclusief opgespoten privéstrand in halvemaanvorm. Wanneer hij niet de telefoon opneemt in zijn saray’s, is de kans groot dat het regeringshoofd zich verplaatst in een van de dertien presidentiële vliegtuigen. First Lady Emine filmt intussen receptbereidingen vanuit haar met bladgoud gedecoreerde keuken. Bij haar laatste bezoek aan Brussel liet ze een exclusieve winkel sluiten om rustig design-handtassen te shoppen. De ooit zo vrome islamistische Erdogans geven blijk van een opvallende voorkeur voor aardse luxe.
Groeiende woede onder de Turkse bevolking
De verkwisting van gemeenschapsgelden leidt bij grote delen van de bevolking tot steeds meer woede. Niet bij iedereen – een harde kern van aanhangers is namelijk ongeneeslijk volgzaam. Overigens bevindt een substantieel deel van deze pathologische groupies zich in Nederland. Net als hun onaantastbare leider lijken ook zij elke band met de realiteit te zijn kwijtgeraakt. Toegegeven, het is zo langzamerhand ook lastig om in lijn te blijven met de door Tayyip zelf gecreëerde kafkaëske Turkse werkelijkheid.
Lees ook dit commentaar van Marijn Jongsma: ‘Econoom’ Erdogan kost Turkije heel veel geld
Zo komt het Turkse Bureau voor de Statistiek (TUIK) maandelijks met nieuwe inflatiecijfers. De maandindex over juli 2021 staat volgens TUIK op 1,89 procent. Cumulatief maakt dat op jaarbasis een inflatie van 17,5 procent. Onzin, zegt de Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) een private groep van economen die de Turkse geldontwaarding bestudeert. Zij becijferen de inflatie over dezelfde maand op maar liefst 4,89 procent. Op jaarbasis is dat dik 30 procent. En zo wordt het ook gevoeld door de burger die boodschappen doet. Op de buurtmarkten waar de gewone Turk zijn levensmiddelen haalt, gaan bijvoorbeeld groenten steeds vaker per ons van de hand in plaats van per kilo. De TUIK blijft echter stoïcijns andere data publiceren.
Vluchtelingenstroom verhoogt de druk
En dan is er nog de onbeheersbare influx van vluchtelingen. Turkije telt officieel ruim 5 miljoen Syrische vluchtelingen, in werkelijkheid zijn dat er waarschijnlijk 7 miljoen. Erdogan zelf schepte ooit op dat zijn land ruim 40 miljard euro heeft uitgegeven aan de opvang van Syriërs. Dat is nu mogelijk het dubbele. Syriërs krijgen hulp bij huisvesting, levensonderhoud en verrichten onderbetaald werk, waarmee ze Turkse werknemers ook nog eens uit de markt prijzen. Het steekt de gewone Turk, die steeds meer moeite heeft om de eindjes aan elkaar te knopen.
Meer over dit onderwerp: Vluchtelingenstroom uit Afghanistan kan Europa in nieuwe migratiecrisis storten
Nu komen daar wekelijks ook nog duizenden Afghanen bij die op drift zijn geraakt door de oprukkende Taliban. De teller loopt daarmee naar de tien miljoen ontheemden – verhoudingsgewijs erg veel voor een Turkse bevolking van 82 miljoen. Veel Turken vrezen dan ook voor omvolking en willen direct een einde aan de vluchtelingenstroom. Dat de massa-immigratie van Syriërs en Afghanen mogelijk het resultaat is van deals met respectievelijk de EU en de Verenigde Staten, begint nu echt te dagen. Een grote meerderheid van de Turken wil een onmiddellijke terugkeer van de Syriërs naar hun thuisland. Maar die weg lijkt geblokkeerd. In Syrië is de rust goeddeels teruggekeerd, maar de ijskoude verhoudingen tussen Erdogan en Assad staan elk vergelijk in de weg. Zolang president Erdogan aan de macht is, komt er geen vrede tussen beide landen.
Turkije is een volkomen stuurloos land geworden
Ik kan hier nog even doorgaan over de opzienbarende video-onthullingen van maffiabanneling Sedat Peker, over de drugslijn Venezuela-Turkije, over het cliëntelisme van de AK-partij, over de toenemende invloed van radicale derwisj-ordes, over de rol van het Turkse geloofsdirectoraat Diyanet, over Tayyips megalomane projecten. En heel actueel: over de misstanden rond de Turkse Aeronautische Organisatie (THK), die met haar gekwalificeerde personeel en blusmaterieel bewust weggehouden wordt bij de bestrijding van de huidige rampzalige bosbranden. Daarover meer op mijn Twitter-account.
Waar het op neerkomt, is dat Turkije, na negentien jaar Recep Tayyip Erdogan en diens AK-partij, is verworden tot een volkomen stuurloos land. De roep om vervroegde verkiezingen klinkt daarom steeds luider. De Turkse burger zoekt de oplossing in een stembusgang. Maar die lijkt op korte termijn uitgesloten. De president mag dan losgezongen zijn van de werkelijkheid, het laatste wat Erdogan gaat doen, is verkiezingen uitschrijven die hij gaat verliezen.
Wil jij een reactie geven op dit artikel? Discussieer mee! Stuur een reactie van minimaal 200 woorden naar [email protected]. Inhoudelijke reacties die voldoen aan de algemene fatsoensnormen worden geplaatst onder dit bericht. Zie voorwaarden.