Sinds Pim Fortuyn is in Nederland permanent ophef over immigratie. Helaas gaat het debat tussen voor- en tegenstanders van immigratie meestal over de vorm, niet over de inhoud. Daarvoor is het onderwerp te belangrijk, schrijft historicus Gert Jan Geling in een artikel voor EW Podium.
Weinig onderwerpen polariseren de samenleving zo hevig als immigratie. Al sinds de Fortuyn-revolte is dat thema, en de gevolgen ervan voor Nederland, niet meer weg te denken uit de politiek en het publieke debat. Tegelijk is het een groot mijnenveld van gevoeligheden. Discussies over immigratie gaan dikwijls niet over de inhoud, maar over de vorm.
Gert Jan Geling (1987) studeerde geschiedenis, theologie, Arabische taal en cultuur, internationale betrekkingen, American Studies en Midden-Oosten studies. Op dit moment doceert hij Integrale Veiligheidskunde aan de Haagse Hogeschool, promoveert hij in politieke filosofie en schrijft hij boeken over uiteenlopende onderwerpen.
Dit is een artikel van EW Podium. Daarop publiceert de redactie van EW elke week diverse artikelen van jonge schrijvers, die vanuit hun eigen onderzoek, expertise of werkervaring bijdragen aan het publieke debat.
De coronacrisis heeft de debatstorm over immigratie en identiteit enigszins getemperd, maar dat betekent niet dat dit onderwerp er ook nu niet toe doet. Want de gevolgen van immigratie zijn – los van het feit of je hier positief of negatief over oordeelt– verstrekkend voor onze samenleving. Dat schreeuwt om een debat, en vooral een beter debat dan dat we in Nederland tot nu toe hebben gevoerd.
Een omstreden rapport, maar niet om de inhoud
Een recent verschenen rapport illustreert waarom. In Grenzeloze verzorgingsstaat. De gevolgen van immigratie voor de overheidsfinanciën (pdf) concluderen de aan de Universiteit van Amsterdam gelieerde onderzoekers Jan van de Beek, Hans Roodenburg, Joop Hartog en Gerrit Kreffer – die werden gefinancierd door het Renaissance Instituut, het wetenschappelijk bureau van de politieke partij Forum voor Democratie – dat immigratie Nederland over de gehele linie meer geld kost dan dat zij oplevert. Sterker nog, de onderzoekers zijn van mening dat als immigratie niet wordt teruggedrongen, dit uiteindelijk leidt tot inkrimping van de verzorgingsstaat omdat de kosten ervan anders niet langer te dragen zijn. Vooral immigratie uit niet-westerse landen kost Nederland geld, aldus de onderzoekers. Alleen immigratie uit andere westerse landen en een select aantal Aziatische landen levert daadwerkelijk geld op.
Het rapport verscheen, vast niet toevallig, kort voor de Tweede Kamerverkiezingen in maart dit jaar. Desondanks was het onderwerp niet echt een verkiezingsthema. Op zich is dat logisch, want de coronacrisis eiste alle aandacht op. Wel veroorzaakte het rapport ophef, maar dat was niet vanwege de inhoud, maar door de vorm. De UvA vond dat op het rapport niet haar logo mocht prijken, ook al is het rapport gefaciliteerd door de Amsterdamse universiteit en waren de onderzoekers ofwel aan de UvA verbonden, ofwel daar gedetacheerd. Een triviale discussie, zou je denken, maar deze ophef is kenmerkend voor de Nederlandse debatcultuur zodra het gaat om een gevoelig thema als immigratie.
De UvA moet zich niet distantiëren, maar het debat faciliteren
Want in Nederland gaat het veel vaker over wat je wel en niet mag zeggen, in plaats van over de inhoud. De UvA lijkt zich door de gevoelige conclusies in het rapport dan ook vooral van het onderwerp te willen distantiëren, in plaats van dat zij naar voren stapt en een discussie faciliteert over de inhoud.
In een commentaar in de Volkskrant is al de terechte vraag opgeworpen hoe het kan dat een onderzoek met dergelijke serieuze, en voor velen zorgwekkende conclusies, zo weinig (inhoudelijke) stof doet opwaaien. Een van de weinige serieuze reacties op het rapport kwam van migratiewetenschapper Leo Lucassen die echter vooral kritisch was over de eventuele politieke motieven van de onderzoekers. Lucassen vindt dat je het recht van mensen om zich te verplaatsen niet mag uitdrukken in nuts-termen. Opnieuw was de kritiek gericht op de vorm, niet op de inhoud.
Lees ook deze column van Philip van Tijn terug: De kosten van immigratie mogen geen verkiezingsthema zijn
Nu ben ik zelf geen migratiewetenschapper of econoom, toch acht ik dit een onderwerp dat serieuze aandacht verdient. Het economische aspect van immigratie wordt door zowel voor- als tegenstanders de discussie in gefietst.
Voorstanders menen dat immigratie goed is, zelfs noodzakelijk, vanwege de vergrijzing van de Nederlandse bevolking en daarom ook goed is voor de houdbaarheid van de verzorgingsstaat. Maar de onderzoekers van het rapport beweren het tegenovergestelde. Daarom verdient het een vervolgonderzoek. Het zou een goede zaak zijn als ook andere onderzoekers zich hierop vanuit verschillende perspectieven zouden richten. Wie weet zien zij reden om de conclusies van het rapport te weerleggen. Maar laat ze dat doen op basis van de inhoud, en niet vanwege de vorm of de gevoeligheid van het onderwerp.
Immigratiedebat doet niets af aan waarde van nieuwe Nederlanders
Dat dit onderwerp gevoelig ligt, snap ik absoluut. Zeker voor immigranten en nazaten van immigranten lijken de conclusies van zulke rapporten te suggereren dat zij hier niet mogen zijn, dat zij niets toevoegen aan de Nederlandse samenleving. Daarom moeten we over één ding heel duidelijk zijn: elke Nederlander heeft waarde en mag hier zijn. Ideeën zoals die van Forum voor Democratie over remigratie zijn dan ook verwerpelijk.
Lees ook dit commentaar van Gertjan van Schoonhoven
Nogmaals de vraag: met hoeveel mensen willen we straks in Nederland wonen?
Maar tegelijkertijd heeft elke speler in het debat over immigratie ook de verantwoordelijkheid om – mede gebaseerd op problemen en valse verwachtingen in het verleden – vooruit te kijken naar de toekomst van immigratie en de gevolgen hiervan voor onze samenleving. Juist om die te behouden als een veilig en welvarend thuis voor Nederlanders met verschillende achtergronden. Daarom verdient de toekomst van immigratie meer onderzoek en meer debat. Een inhoudelijk debat, om precies te zijn.
Reacties
Paul van Velzen, 30 april 2021:
Vraag aan de auteur. Waarom verdient dit onderzoek een vervolgonderzoek? Omdat het onderzoek an sich niet deugt? Of omdat de conclusies van het onderzoek je niet bevallen? Dat proef ik een beetje uit het artikel. Daarnaast schrijf je dat remigratie van ‘Nederlanders’ geen goed idee is. Maar je bent pas ‘Nederlander’ als je genaturaliseerd ben en dus een Nederlands paspoort hebt. Dat duurt minimaal 5 jaar. Tot die tijd ben je gewoon iemand met een andere nationaliteit, met of zonder verblijfsvergunning. Mensen die geen recht hebben op een verblijfsvergunning zijn over het algemeen economisch vluchteling. Je mag je als samenleving afvragen of al die mensen iets bieden dat niet ten koste gaat van de mensen die hier als Nederlander zijn geboren (werken en wonen). Dat dat behoorlijk tegenvalt is wat het onderzoeksrapport messcherp blootlegt.
Wil jij een reactie geven op dit artikel? Discussieer mee! Stuur een reactie van minimaal 200 woorden naar [email protected]. Inhoudelijke reacties die voldoen aan de algemene fatsoensnormen worden geplaatst onder dit bericht. Zie voorwaarden.