Met de krapte op de arbeidsmarkt moeten alle opties op tafel liggen. Ook de import van arbeid uit andere delen van de wereld, vooral uit Afrika. We kunnen ons geen desinteresse in Afrika meer veroorloven, schrijft journalist en Afrika-kenner Jos Hummelen op EW Podium.
Jos Hummelen (1988) maakt de podcast Africast als voorzitter van NGIZ-Nu, een netwerk van young professionals met interesse in internationale betrekkingen. Tevens is Hummelen voorzitter van de stichting Albinisme in Afrika. Eerder werkte hij in Malawi en Gambia.
EW Podium publiceert opinies van jonge schrijvers, die vanuit eigen onderzoek, expertise of werkervaring bijdragen aan het debat. Plaatsing hoeft geen redactionele instemming te betekenen.
Nadat met het nodige dedain over ‘poppetjes’ is gepraat, komt nu het eufemistische ‘handjes’ uit de koker van Haagse verslaggevers. Zij observeren dat de plannen van Rutte IV kansloos zijn, omdat Nederlanders hun handjes maar niet willen laten wapperen. In plaats van handen aan het bed, handen op de wapenstok, vaardige handen die ons aansluiten op elektriciteit in plaats van gas of vingers om het schoolbordkrijt, kiezen veel Nederlanders liever voor een bullshitbaan ̶ of tikken we ons wezenloos aan opinieartikelen vanuit een warm kantoortje.
Niet alles is te koop met geld
Met geld kun je een hoop lijmen. Fondsen zijn het glijmiddel van het huidige kabinet voor gekwetste zielen. Maar, zoals we hebben gezien op de IC’s tijdens de pandemie: met geld kun je niet alles kopen. Soms is politieke moed nodig, of leiderschap. Kom er maar eens om.
Nederland kent een extreem laag werkloosheidspercentage: iets onder de 4 procent. Deze arbeidsmarktkrapte vormt volgens een recent rapport van Rabo Research een enorm probleem: het is een van de belangrijkste uitdagingen voor het Nederlandse bedrijfsleven. In alle sectoren ziet minstens de helft van de bedrijven dit zelf ook als ‘grote’ of ‘zeer grote’ uitdaging.
Rutte IV moet concurreren met die bedrijven om ‘handjes’. Neem alleen al de transities. Om alle plannen rond te krijgen, moeten die zonnepanelen wel worden geïnstalleerd. Wie gaan dat doen? Wie gaan die huizen isoleren? Wie gaan die warmtepompen aansluiten? Wie leggen die laadpalen aan? De komende tien jaar zijn hierin bijna 30.000 extra banen te vullen. Tekorten in de zorg, onderwijs en bij de politie blijven alleen maar toenemen, lijkt het.
Lees ook dit omslagverhaal: Wat te doen bij gebrek aan personeel?
Angst voor de Afrikaanse arbeidskracht?
Begin 2021 begon ik, als voorzitter van het Nederlands Genootschap Internationale Zaken (NGIZ-Nu), met een groep jonge vrijwilligers de Africast, een podcast over de geschiedenis van en de politiek en het ondernemen op het Afrikaanse continent. Ik was klaar om wat van mijn vooroordelen diep op te bergen en vond het tijd voor wat interesse in het ‘donkere continent’.
Nu, zo’n dertig afleveringen later, vraag ik me af hoe vastgeroest de beelden van ‘De Afrikaan’ zijn onder Nederlanders. In elk geval worden mijn primaire gevoelens over onze continentale zuiderburen maar heel langzaam bijgesteld. Natuurlijk zeggen we niet meer dat de Afrikaan een primair, bijna dierlijk wezen is, dat getemd moet worden, verlicht, geleid en geopend door Europese mannen via westerse wetenschap, christendom, beschaving, handel en kolonialisme. Maar zijn onze beelden echt opgeschoven naar het tegenovergestelde? Of zit er nog iets van het oude denken in ons?
Waarom rust er een taboe op Afrikaanse arbeid?
Want, waarom gaat het hier nog altijd niet over arbeidsmigratie? Is onze cultuur zo dun, slap en fluïde dat we moeten vrezen voor ons ‘zijn’ als we aan wat Afrikanen vragen om tijdelijk uit de brand te helpen tijdens de energietransitie? Sinds wanneer houdt onze zeegaande natie zich angstvallig vast aan de kade en is de interesse in wat er aan de andere kant van de woelige wateren ligt verloren gegaan?
Luister ook de EW-podcast BruXL: ‘Afrika moet voor de EU een grotere zorg zijn dan klimaat’
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Hebben we liever geen hand aan ons bed als onze witte huid langzaam gelig wordt, dan een zwarte hand? Verbranden we nog liever Gronings gas dan dat we een zonneweide laten aanleggen door een troep capabele Nigerianen? Zijn we zo ver omhooggevallen om nog een win-win te willen nastreven met duizenden capabele en gretige Afrikanen?
Wat als we ons eens openstellen voor Afrika?
Noem me een Afrofiel (behalve als ik dan ineens een racist blijk te zijn), maar betekent het voorstellen van gereguleerde arbeidsmigratie voor het oplossen van de verschillende parallelle crisissen nou écht altijd electorale zelfmoord? Is het moment dat je als Kamerlid het debat openbreekt en toegeeft dat we ‘handjes’ tekort hebben en dat we dat niet intern kunnen oplossen het moment dat je solliciteert naar je volgende baan? Laten we ons gijzelen door beelden uit het koloniale tijdperk, of openen we onszelf voor Afrika? Tijdens het maken van de Africast deed ik het laatste en dat bevalt me eigenlijk uitstekend.
De eindeloze stroom aan nieuwsfoto’s met Afrikanen in kramakkelige bootjes, tv-reclames met zwarte kindjes met hongerbuikjes, meestal incluis vlieg op de wenkbrauw of rapportages van IS in Mozambique, burgeroorlog in Ethiopië en mannen in overlevingsmodus in Niger en Mali, blijkt niet het hele verhaal te zijn. Bij gebrek aan echte interesse blijft dat alarmerende beeld ongewijzigd. Ik kwam erachter dat maar een klein deel van de Afrikanen migreert, dat honger stevig is teruggedrongen in de laatste decennia en dat het aantal conflicten stevig afneemt.
De nood in Nederland is veel te hoog om ons luie, eenzijdige en stereotypen te kunnen veroorloven. We moeten ons interesseren voor dat gigantische en fascinerende continent, pal onder ons. Daar ligt misschien wel de sleutel voor het oplossen van het ‘handjesprobleem’. Als we hen gelijkwaardig benaderen, willen ze ons misschien nog helpen ook!