VVD en D66 hebben een initiatiefwet gepresenteerd die ‘homogenezing’ strafbaar stelt. Hoewel hij homogenezing een kwalijke zaak vindt, stelt criminoloog Bart Collard op EW Podium dat zulke praktijken niet strafbaar zouden moeten zijn.
Bart Collard (1988) heeft een master opsporingscriminologie afgerond. Momenteel volgt hij een master contraterrorisme in Israël. Tevens werkt hij aan een proefschrift over islamitisch terrorisme aan de Universiteit Leiden.
EW Podium publiceert opinies van jonge schrijvers, die vanuit eigen onderzoek, expertise of werkervaring bijdragen aan het debat. Plaatsing hoeft geen redactionele instemming te betekenen.
‘Therapieën die zijn bedoeld om de seksuele geaardheid of genderidentiteit van mensen te onderdrukken of veranderen, moeten volgens VVD en D66 worden bestraft met een maximale boete van 22.500 euro of een celstraf van een jaar’, zo bericht Nu.nl.
Dergelijke ‘therapieën’ kunnen verschillende vormen aannemen. Bij RTL Nieuws vertelt een man bijvoorbeeld dat hij niet werd gedwongen om een homogenezingssessie te ondergaan. Hij wilde echter ‘God niet teleurstellen’. In een uitdrijvingssessie ‘is toen geprobeerd via handopleggingen, gebeden en tongentaal (onverstaanbare taal) de homoseksuele gevoelens uit te drijven’. Meestal gaat het om dergelijke sessies, maar zoals RTL Nieuws bericht gaat ‘homogenezing’ soms gepaard met ‘verbaal of fysiek geweld’.
Vaak vindt ‘homogenezing’ plaats in orthodoxe religieuze context
Het onderzoek van Bureau Beke, dat in 2020 werd uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, concludeert dat ‘ook buiten therapeutische settingen activiteiten plaatsvinden die vallen onder SOGIECE’ (conversie-inspanningen gericht op seksuele oriëntatie en genderidentiteit en -expressie). Vaak vindt ‘homogenezing’ namelijk plaats in een orthodoxe religieuze context waarbinnen geen plaats is voor homoseksualiteit.
Lees ook deze column van Gerry van der List uit 2020: Mag je proberen homo’s te genezen?
Bureau Beke interviewde enkele ‘deskundigen’ over hun ervaringen. Beke rapporteert een minderheid aan studies die spreken over ‘het bewerkstelligen van een verandering van de seksuele gerichtheid’. De geïnterviewden wijzen echter veelal op de negatieve kanten van de ‘therapieën’. Doordat mensen jarenlang hun ‘zijn’ niet hebben erkend, vinden veel depressies plaats.
Daarnaast zou veelal sprake zijn van een religieus trauma, want naast een beschadigde seksuele identiteit, die zij gaande de jaren opnieuw hebben moeten vormgeven, is bij sommigen ook sprake van het verlies van het persoonlijke geloof, juist door de SOGIECE die zij hebben meegemaakt.
Het moet vreselijk zijn om jezelf jarenlang niet vrijelijk seksueel te kunnen uiten. Maar is het verlies van het persoonlijke geloof zo ernstig?
De vraag die rijst is waarom de genoemde partijen homogenezing strafbaar willen stellen. Ik kan twee redenen bedenken:
- Omdat homogenezing niet werkt. Het gaat uit van de valse premisse dat homoseksualiteit te genezen is;
- Omdat homogenezing schadelijke neveneffecten heeft op de ‘patiënt’.
Homogenezing verbieden omdat het niet werkt? Dan ook homeopathie
De eerste reden volgend zou niet alleen homogenezing strafbaar moeten worden gesteld, maar ook alternatieve geneeswijzen, waaronder homeopathie. De succesvolle werking van dergelijke behandelingen is namelijk niet wetenschappelijk aangetoond.
Met betrekking tot de tweede reden voor strafbaarstelling rijst de vraag wat als schadelijk wordt gezien. Het zou kunnen gaan om depressies, in het uiterste geval leidend tot suïcide. De cruciale vraag is echter wat heeft geleid tot de depressie. Is dat de homogenezingstherapie, het homoseksueel zijn, het geloven in een God die homoseksualiteit afkeurt, of de sociale druk van de religieuze gemeenschap? Het antwoord daarop is niet eenvoudig vast te stellen.
Therapie meestal gevolg van aanhangen religieuze leer
Abonnee worden?Dagelijks op de hoogte blijven van de laatste actualiteiten, achtergronden en commentaren van onze redactie? Bekijk ons aanbod en krijg onbeperkt toegang tot alle digitale artikelen en edities van EW.
Bekijk de mogelijkheden voor een (digitaal) abonnement hier
Het homoseksueel zijn – los van de context – lijkt echter het minst plausibele antwoord te zijn, omdat veel tegenwoordige homoseksuelen geen depressie krijgen omwille van hun seksuele oriëntatie. Wat overblijft, zijn antwoorden die allemaal gerelateerd zijn aan religie (ook de therapie is namelijk meestal het gevolg van een aangehangen religieuze leer). Zo bezien zou voorzichtig gesteld kunnen worden dat niet de homogenezingstherapie schadelijk is, maar de aangehangen religie met haar heilige geschriften en de druk van de gemeenschap.
Maar wat zou er dan moeten gebeuren? Hoewel het aantal homogenezingssessies bij een succesvol gehandhaafd verbod op religie waarschijnlijk drastisch zou afnemen – al dan niet verdwijnen – moet het doen van religieuze uitingen mogelijk blijven. Mensen moeten de vrijheid hebben om hun leven zo in te richten als ze willen, zolang ze anderen geen schade toebrengen.
Hoe schadelijk is homogenezingstherapie?
Dat brengt ons terug bij de vraag in hoeverre zulke ‘homogenezingstherapieën’ schade veroorzaken. De volgers van die therapieën hebben te maken met mentaal leed, met kwetsingen. In de kern is dat echter geen rechtvaardig toetsingscriterium voor strafbaarstellingen, door het ernstige subjectieve karakter. Hoe bepaal je immers of een bepaalde handeling meer objectief gezien kwetsend is? Daarnaast geldt voor de gevallen waarin sprake is van fysiek geweld dat dit geweld al strafbaar is gesteld in andere wetsbepalingen.
Homogenezing moet – hoe naar alleen de term al klinkt – niet-strafbaar blijven. Het is een glijdende schaal naar de strafbaarstelling van meer vermeende kwetsende uitingen of onjuiste informatie. Beide gevallen gaan gepaard met een beperking van de vrijheid van meningsuiting. Met zo’n inperking dienen we niet lichtzinnig om te gaan. Het vrije woord verdient onze grootste bescherming.