Filosoof Floris van den Berg schreef een Wokabulary: een kritisch ‘woke-woordenboek’. Criminoloog Bart Collard was aanvankelijk kritisch – ‘Wie leest er immers zo’n woordenboek?’ – maar in een snel veranderend woke-taallandschap is zo’n werk uiterst bruikbaar. Collard bespreekt het boek voor EW Podium.
Bart Collard (1988) heeft een master opsporingscriminologie afgerond. Momenteel volgt hij een master contraterrorisme in Israël. Tevens werkt hij aan een proefschrift over islamitisch terrorisme aan de Universiteit Leiden.
EW Podium publiceert opinies van jonge schrijvers, die vanuit eigen onderzoek, expertise of werkervaring bijdragen aan het debat. Plaatsing hoeft geen redactionele instemming te betekenen.
In mei 2020 doodde een politieagent in Minneapolis de Afro-Amerikaanse crimineel George Floyd. Het leidde tot wereldwijde protesten van de mensenrechtenbeweging Black Lives Matter en zorgde voor een stroomversnelling van het ‘wokisme’. De Utrechtse filosoof Floris van den Berg stelt in een interview met Wierd Duk van De Telegraaf: ‘Woke zit overal: musea, uitgeverijen, media.’ Van den Berg schreef Wokabulary om bij te dragen aan ‘de bestrijding van de waanzin en onverdraagzaamheid van wokisme’.
Een revolutie die de Verlichting ondermijnt
Zij die woke zijn – ‘wakker’ – strijden ogenschijnlijk voor een betere wereld. Een wereld met meer individuele vrijheid, meer gelijkwaardigheid en meer rechtvaardigheid. Het wokisme (het woordenboek kent acht definities) vormt echter een pad naar collectivisme en volledige gelijkheid. De paradox is dat woke, met een claim op de toverwoorden ‘diversiteit’ en ‘inclusiviteit’, individuele verschillen volledig doet verdwijnen. Daarmee is er geen ruimte voor vrije ontplooiing, geen ruimte om jezelf te zijn. Het leidt tot discriminatie van andersdenkenden.
Hoewel we in een tijd leven waarin mensen het nog nooit zo goed hebben gehad als nu – en waarin het voorkombare leed onder mensen in Nederland laag is – vinden wokies (volgens het woordenboek: ‘Aanhangers van de woke ideologie’) dat er zoveel onderdrukking plaatsvindt dat verandering nodig is. Hier en nu. Volgens hen is er geen tijd te verliezen. Van den Berg begrijpt dit en stelt: ‘Woke is een revolutie die onder het mom van verheven en fraaie idealen het bouwwerk van de Verlichting – de westerse liberale democratie – ondermijnt.’
Toegeven aan een kleine groep schreeuwers
Toch lijkt een groot deel van de Nederlanders het gevaar van het wokisme niet te zien of er zo bang voor te zijn dat ze ervoor zwichten. Gevoelige onderwerpen en gesprekken worden vermeden op de werkvloer. Er worden onafhankelijke onderzoeken opgezet op basis van zwakke, ongefundeerde, aantijgingen.
René van Rijckevorsel maakte voor EW al eerder een ‘wokabulaire’. Lees het hier
Ontvangt een onderneming of instituut een verwijt van transfobie? Dan worden er safe spaces of genderneutrale toiletten gecreëerd. Wanneer de beschuldiging volgt dat grijze blanke heteromannen ernstig oververtegenwoordigd zijn in een bestuur of in bepaalde functies, dan wordt er een diversity officer aangesteld (volgens het woordenboek: ‘Woke “inquisiteur” die politieke correctheid af probeert te dwingen in een organisatie’). En vervolgens worden diversiteits- en inclusiviteitsworkshops verplicht gesteld voor alle medewerkers.
Intolerantie onder het mom van tolerantie
Het probleem is dat er wordt toegegeven aan een kleine groep harde schreeuwers die onder het mom van tolerantie intolerantie verkondigt met een beroep op de vermeende intolerantie van de samenleving. Minderheidsgroepen krijgen allerlei privileges die voor de groep van de vermeende onderdrukkers ondenkbaar zijn.
Overigens is het triest om te constateren dat veruit de meeste wokies – juist in tegenstelling tot Van den Berg zelf – wel discrimineren als het gaat om het leed van niet-mensen. Zij hebben geen oog voor pluimvee dat met te veel individuen in hokken wordt gepropt – soms zelfs zonder drinkwater – of voor mannelijke kuikens die piepjong worden geslacht omdat ze overbodig zijn. Zij stellen niet de vraag of het überhaupt gerechtvaardigd is om dieren te gebruiken en zitten slechts opgesloten in hun eigen slachtofferdenken.
Woke tast de vrijheid én het gelijkheidsbeginsel aan
Wellicht denkt u nu: maar wat kan woke nou werkelijk kwaad doen? Geldt hier niet de klassieke uitspraak ‘baat het niet, dan schaadt het niet’? Van den Berg waarschuwt: ‘Woke is een monster dat, eenmaal ontwaakt, als een olifant in de porseleinkast door de verworvenheden van de liberaal democratische rechtsstaat raast.’
Het wokisme wil een revolutie, maar gaat er tegelijkertijd mee akkoord de samenleving stapje voor stapje te veranderen. Al die kleine toegevingen bedreigen onze open samenleving (volgens het woordenboek: ‘politiek filosofisch ideaal voor een samenleving waarin de overheid de vrijheid van het individu beschermt en faciliteert’), omdat ze enerzijds het gelijkheidsbeginsel aantasten en anderzijds de vrijheid van expressie.
Lees ook deze column van Zihni Özdil: Hoe woke de geesten volledig dooft
Als mensen die aan bepaalde aangeboren biologische eigenschappen voldoen – zoals geslacht of huidskleur – bewust worden achtergesteld ten opzichte van mensen die daar niet aan voldoen, is er geen sprake van gelijke behandeling. Daarnaast geldt dat als je niet meer kunt zeggen wat je vindt of denkt er geen vrijheid meer is. Van den Berg stelt: ‘In de woke cultuur staat de vrijheid van expressie onder druk vanwege het taboe op kwetsen en beledigen van minderheidsgroepen.’
Drie redenen waarom een woke-woordenboek nodig is
Een boek als Wokabulary van filosoof Floris van den Berg is nodig om minstens drie redenen. In de eerste plaats omdat het wokisme zoveel specifieke woorden gebruikt dat een handig overzicht op z’n plaats is. In de tweede plaats omdat de wokies woorden gebruiken en die een extra betekenis geven – soms zelfs een tegenstrijdige betekenis – ten opzichte van de gebruikelijke betekenis. Daardoor verandert zelfs wat onder vrijheid of discriminatie wordt verstaan aanzienlijk. Ten derde is een uitwerking van de woketaal een heldere manier om de absurditeit van de ideologie te duiden.Wokabulary draagt inderdaad bij aan de verdediging van onze vrijheden. Nu is het aan u om het zelf te gaan lezen.
Floris van den Berg, Wokabulary (uitgeverij Aspekt 2022), 181 pagina’s, € 19,95.