De Nederlandse regering streeft terecht naar een Russische nederlaag in de oorlog in Oekraïne. Angst voor Poetins vernietigingsretoriek is een slechte raadgever, schrijft Ruslandkenner Hidde Bouwmeester op EW Podium.
Hidde Bouwmeester (1994) is historicus en onafhankelijk analist. Studeerde aan de Universiteit van Amsterdam Geschiedenis van de Internationale Betrekkingen en is gespecialiseerd in postcommunisme in Oost-Europa en Rusland in het bijzonder.
EW Podium publiceert opinies van (veelal beginnende) schrijvers, die vanuit eigen onderzoek, expertise of werkervaring bijdragen aan het debat. De opinies hoeven niet overeen te komen met die van de redactie.
Na ruim elf maanden oorlog lijken westerse leiders eindelijk te concluderen dat de kernwapenbereidheid van Poetin lager is dan hij het Westen sinds 2008 heeft voorgehouden. De hele wereld is onderhevig aan inflatie, maar de Russische dreigementensector wel heel erg. Zelfs op Duitsland en Nederland maken de Russische (kernwapen)dreigementen nauwelijks nog indruk. Op bezoek bij president Joe Biden in Washington zette premier Mark Rutte het Nederlandse standpunt uiteen: Rusland moet verliezen.
Volgens EW-columnist en voormalig GroenLinks-Kamerlid Zihni Özdil brengt Ruttes stelligheid Nederland in gevaar. Rutte zou Rusland bijna uitnodigen om bijvoorbeeld Rotterdam te bestoken tijdens een Russische vergeldingsactie voor de wapenleveranties aan Oekraïne, schreef hij in zijn column van 21 januari. Ik ken Özdil als iemand die vindt dat er veel nadrukkelijker een debat moet worden gevoerd op de inhoud. Daarom zal ik precies dat doen en uitleggen waarom het belangrijk is om juist achter het regeringsstandpunt te staan: Rusland moet deze oorlog verliezen.
Neem wartaal uit Moskou met korreltje zout
Özdil stelt terecht dat Russische media Nederland als mogelijk doelwit noemen. Maar Nederland is NAVO-lid. Een Russische vergeldingsactie binnen NAVO-gebied betekent een Derde Wereldoorlog. De Russische elite is huiverig hiervoor.
Lees de column van Zihni Özdil terug: Mark Rutte maakt Nederland doelwit voor Russische raketten
Russische propagandisten verkondigen al jaren rabiate wartaal. Zo stelden ze onlangs dat de Oost-Duitsers smeken om weer een satellietstaat van Rusland te worden. Zelfs voor de oorlog dreigden mensen als tv-presentator Vladimir Solovjov het Westen met kernwapens. Laatst nog noemde dezelfde man de Duitse bondskanselier Olaf Scholz een reïncarnatie van Adolf Hitler.
Özdil heeft gelijk: het debat over de Russische kernwapendreiging wordt niet juist gevoerd. Alleen draai ik het graag om: we moeten de wartaal uit Moskou met een korreltje zout nemen. De rode lijnen van Moskou stellen niets voor en de Russische kernwapenbereidheid wordt al jaren overschat. Poetin is een oorlogsmisdadiger, maar niet suïcidaal. Washington ziet geen verandering in Ruslands nucleaire activiteit sinds de oorlog uitbrak, Poetins stoere taal ten spijt.
Niet toegeven aan terroristen
Maar stel dat je nog steeds onder de indruk bent van de Russische dreigementen, wat is dan de oplossing? Onderhandelen en toegeven aan de dreigementen van de Russische tiran? Het is juist gevaarlijk als Poetin inziet dat hij met kernwapendreigementen concessies kan afdwingen. Dan zal hij deze tactiek vaker toepassen. Bovendien is het Nederlandse regeringsbeleid dat we niet onderhandelen met terroristen.
Een aantal Nederlanders dat onderhandelingen bepleit, lijkt ook onvoldoende op de hoogte van het Russische standpunt. Moskou wil enkel onderhandelen als het Westen de vier bezette provincies als Russisch grondgebied erkent. Onaanvaardbaar: je faciliteert dan kolonialisme, imperialisme, ondergraving van de internationale rechtsorde en oorlogsmisdaden, zoals de ontvoering van Oekraïense kinderen – volgens de Verenigde Naties een vorm van genocide.
En vergeet niet wat er gebeurde nadat Rusland in 1996 vrede sloot met Tsjetsjenië. In 1999 viel Rusland deze autonome regio wederom binnen en maakte het de Tsjetsjeense hoofdstad Grozny met de grond gelijk. Is een tweede Russisch-Oekraïense oorlog door onderhandelingen wel te voorkomen?
Geen bommen op Moskou, wel nieuwe agressie-oorlog voorkomen
Ruttes uitspraak ‘Rusland moet verliezen’ wordt onjuist geïnterpreteerd. Moskou moet niet worden gebombardeerd. Oekraïne moet Rusland militaire tegenslagen toebrengen om sterk te staan in de onderhandelingen.
Rusland gebruikte wapenstilstanden eerder om te hergroeperen. Daarom moet Oekraïne ook voldoende afschrikkingsmiddelen hebben om een vredesverdrag te kunnen handhaven en een tweede Russische agressie-oorlog te voorkomen.
Meer van deze auteur voor EW Podium: Rusland lijkt echt in eigen propaganda te geloven
Het is bovendien onjuist dat Rusland een nederlaag niet kan aanvaarden en de wereld dan meteen in een kernwapenoorlog stort. Rusland kan een verlies wel degelijk aanvaarden, zo bewees in april de Russische terugtrekking ten noorden van Kiev. En toen de brug op de Krim vuur en vlam vatte, ondernam Moskou niets meer dan een rakettenregen boven Oekraïense steden. Want alle Poetin-propaganda ten spijt: deze oorlog is, anders dan voor Oekraïne, geen existentiële bedreiging voor Rusland.
Rusland ziet zwakke NAVO
Rusland is niet bang voor escalatie. Het land durfde Oekraïne binnen te vallen en een vernietigingsoorlog te voeren, omdat Moskou de NAVO als zwak beschouwde.
In 2021 stonden de NAVO-landen nog toe dat Wit-Rusland het NAVO-luchtruim schond, terwijl het een kritische journalist arresteerde in een vliegtuig naar Litouwen. Een paar maanden later verliet de NAVO Afghanistan met de staart tussen de benen. Eerder, nadat Rusland in 2014 de Krim annexeerde, stelde het Westen slechts symbolische sancties in. Juist apathisch handelen, uit angst voor escalatie, is de grootste provocatie jegens Poetin. Wil je Rusland niet provoceren? Dan moet je een scherpe rode lijn trekken.
Nog nooit deed het inbinden en toegeven aan de eisen van een dictator diens imperialistische en koloniale honger slinken. Het werkte niet bij de Ottomaanse sultans, niet bij Napoleon, niet bij de Duitse keizers. Het zal ook niet werken bij de Russische tiran.