Politici vergeten nogal eens ‘het politieke’, zeker ook CDA’ers. De kiezers zien dat en missen dat, schrijft Simon Polinder op EW Podium in een kritisch advies aan het CDA.
Heeft u dat ook weleens? U ziet in de Tweede Kamer of bij een talkshow een minister aan het woord, bijvoorbeeld over stikstof, klimaat, Groningen of de toeslagen. Terwijl je luistert, krijg je het gevoel dat de minister in een bad vol met lijm is gevallen. Aan alle kanten draden die aan hem blijven kleven. Bij elke beweging loopt hij het risico dat de draden verder in elkaar grijpen en de ingewikkeldheid groter wordt.
Bij een minister kun je dat nog begrijpen. Hij moet aan allerlei belangen en groepen en regels recht doen. ‘Poeh, ga er maar aanstaan,’ zeggen mensen dan begripvol.
Het geduld dat mensen nog hebben met ministers, wordt al een stuk minder als ook Kamerleden dit beeld gaan vertonen. En dat gebeurt! Ook bij CDA’ers. Je hoort hen dan praten en je ziet de ingewikkeldheid: ze raken erdoor omstrengeld. Ze zijn zo ingevoerd in de dossiers en de interne discussies, proberen zo constructief mee te denken binnen de bestaande mogelijkheden, dat ze ongewild steeds meer op de minister gaan lijken.
Kiezers registreren dit feilloos en zeggen dan: ‘We vertrouwen je wel, maar we denken niet dat je het nog kunt veranderen. Daarom stem ik op de BBB.’
Wat gebeurt hier?
Kiezers geven politici mandaat om macht uit te oefenen
Kiezers missen het politieke! Wat bedoel ik daarmee? Heb je weleens een vergadering meegemaakt waarin iedereen z’n zegje had gedaan? Toen moest er iemand een beslissing nemen, de knoop doorhakken. Dat is het politieke. Je weegt de belangen en waarden en zegt dan: dit wordt het. Je oefent dan dus macht uit.
Kiezers geven volksvertegenwoordigers het mandaat om namens hen op een prudente manier de verschillende belangen te wegen en de macht van de staat op een goede manier aan te wenden. Kiezers willen zien dat jij weet wat er op het spel staat. Welke waarden zijn er in het geding? Naar wat voor wereld gaan we toe als jij de macht hebt?
Pieter Omtzigt weet goed het politieke te belichten
Een aantal mensen in ons parlement weet als geen ander het politieke duidelijk te maken. Neem Geert Wilders. Welke thema het ook is, hij kiest bijna altijd de tegenover-positie en richt zich daarbij vaak op de onderbuik. Thierry Baudet, gaat zoals altijd, nog een treetje hoger. Hij komt met een compleet ander discours en totaal andere wereldvisie. ‘Wat er in Den Haag gebeurt, is morrelen aan een paar procentpuntjes,’ zegt hij dan. Wat deze twee mannen heel goed kunnen, is het politieke uitbuiten, maar zo extreem dat het doel – in harmonie samenleven – wordt bedreigd.
Gerry van der List: Waar staat het dolende CDA nu eigenlijk voor?Er is nog iemand die er heel goed in slaagt het politieke voor het voetlicht te brengen en die komt uit de eigen christen-democratische familie. Pieter Omtzigt. Zijn frame is dat van de almachtige staat versus de verkruimelde machteloze burger, maar hij doet dat op basis van dossierkennis, rechtsstatelijkheid en bewogenheid.
Apocalyptiek: het politieke lijkt verdwenen
Er zijn ook stijlen waar het politieke volledig lijkt te zijn verdwenen omdat gesuggereerd wordt dat het eigenlijk een ander probleem is. Erg in de mode is de apocalyptiek. De natuur staat op omvallen, de aarde warmt op, het is een voor twaalf. Dat rechtvaardigt vergaande maatregelen, ook al maken we daarmee de sociale cohesie kapot.
De apocalyptische variant van politiek gaat vaak hand in hand met een verabsolutering van wetenschap en moralisme. ‘Volgens de wetenschap moeten we nu echt… want met onze levensstijl maken we het leven op aarde onmogelijk.’
Natuurlijk, wetenschap speelt een rol, moraal ook, maar er moeten ook politieke keuzes worden gemaakt tussen de verschillende belangen. En welke waarden spelen dan een rol?
Perspectief voor het CDA
Wat kunnen en moeten CDA-politici hieraan doen?
- Neem alle aspecten die aan een vraagstuk kleven in ogenschouw, maar jij bent een politicus. Het politieke is dat er macht wordt uitgeoefend. Durf die macht creatief te gebruiken!
- Macht is niet iets absoluuts, maar staat ten dienste van hogere waarden, het goede samenleven. Benoem en belichaam dat!
- Koester dualisme (tenminste, als je niet in het kabinet zit als partijleider)
- Laat je voeden en inspireren door ideeën over het goede, eventueel van God gewilde leven. Daarom schreven we het boek Bezielende wijsheid. Als je eigen ziel niet naar het goede leven verlangt, kun je die bezieling niet overdragen.
Heb je dat ook weleens gehad? Dat je een Kamerlid zag en hoorde praten en dacht: nou, hij zegt precies wat er speelt en wat er op het spel staat. En volgens mij is hij voor de duvel niet bang. Ik vertrouw hem wel. Grote kans dat het een CDA’er is.
Dit is een bewerkte versie van de voordracht die de auteur onlangs hield op een symposium van het CDA. Hij was daarvoor uitgenodigd als auteur van het boek Hoop in tijden van verdeeldheid (2022).