Velen willen zo snel mogelijk vrede in Oekraïne. Maar dat land offeren aan de hongerige Russische beer is niet de oplossing, schrijft Oost-Europadeskundige Hidde Bouwmeester op EW Podium.
Maandag pleitte Isabelle Buhre op EW Podium voor onderhandelingen met Rusland. Haar ‘vredesvoorstel’ zou in Moskou met gejuich worden ontvangen. Zo’n voorstel wordt als zwakte gezien, en versterkt het idee van president Vladimir Poetin dat het Westen zwak en decadent is en dat de Russische politiek van kernwapenintimidatie effectief is.
Een andere manier van onderhandelen
Vergeet niet dat Rusland van december 2021 tot januari 2022 eiste dat de NAVO zich moest terugtrekken naar de grenzen van 1997, inclusief terugtrekking van troepen uit Polen en Tsjechië. Dit maakt dat de huidige Rusland-Oekraïne-oorlog ook onze oorlog is. Of wij dat nu willen of niet. Poetin bepaalt dat, wij niet.
Premier Kaja Kallas van Estland liet zich vorig jaar al cynisch uit over mogelijke concessies aan Rusland. Ze noemde de drie hoofdpunten van de Russische diplomatie, afgeleid van de oude Sovjetdiplomatie: Russen eisen het maximale (vaak iets wat nooit van Rusland is geweest), stellen ultimatums (wetende dat wat ze eisen, onaanvaardbaar is) en binden nooit als eerste in, omdat in het Westen er altijd iemand is die aan hun onaanvaardbare eisen toegeeft.
Buhre doet een aantal ‘vredesvoorstellen’. Dat klinkt mooi, maar is een valse voorstelling van zaken. Haar eerste punt: ‘De Krim blijft Russisch. Dit is historisch voldoende gerechtvaardigd – het is Russisch grondgebied sinds de achttiende eeuw – en onderbouwd door de wil van de huidige inwoners.’ Dit is al een misvatting. In 1991 stemde een meerderheid van de Oekraïners voor een onafhankelijk Oekraïne, en een meerderheid van de Krimbewoners stemde voor aansluiting bij Oekraïne. Daarmee vervalt Buhres argument dat Sovjetleider Nikita Chroetsjov in 1954 besloot om de Krim aan Oekraïne te geven.
Territoriale concessies voor vrede Oekraïne volstrekt onaanvaardbaar
Buhre doet een ander voorstel waarmee geen enkele Oekraïner – behalve iemand die is omgekocht – het eens zal zijn: ‘Annexatie door Rusland van door Rusland gecontroleerde gebieden, gevolgd door financiële compensatie aan Oekraïne voor zijn verloren gebieden.’ Dit is volstrekt onaanvaardbaar voor Europese leiders. Het beloont dreiging met kernwapens en legitimeert territoriale expansie.
Zo’n signaal is rampzalig voor de internationale rechtsorde. Stel je voor dat landen als Iran of ideologische groeperingen als Islamitische Staat kernwapens bezitten, en eisen dat westerse landen de sharia invoeren. Als westerse landen dat niet doen, zal er worden gedreigd met kernwapens omdat Rusland liet zien dat je daarmee soms je zin kunt krijgen.
Toegeven creëert een gevaarlijk precedent en verlaagt de drempel om met kernwapens te dreigen. Daarom moeten we uiterst terughoudend zijn met concessies.
Wat vinden Oekraïners eigenlijk van onderhandelen?
Cruciaal om te benadrukken: 87 procent van de Oekraïense bevolking wil geen enkele territoriale concessie doen, blijkt uit een opiniepeiling van februari. Het bespreken van territoriale concessies is ondenkbaar zonder rekening te houden met de wil van het Oekraïense volk.
Ik begrijp dat er mensen zijn die pleiten voor onderhandelingen, want velen willen dat deze oorlog stopt. Oekraïners lijden het meest onder deze oorlog. Maar toegeven aan de wensen van Rusland beloont het Kremlin voor staatsterrorisme en kernwapenintimidatie. Het is belangrijk dit te beseffen.
Rusland zal vroegtijdig inbinden als zwakte zien. Hoewel Rusland een kleinere economie is dan de Europese Unie, zal het Kremlin ultimatums stellen in de verwachting dat het Westen uiteindelijk toegeeft. Zoals de Estse premier Kallas terecht verwoordde: geen vrede op Poetins voorwaarden.
Ongegronde aannames en geopolitiek amateurisme over vrede Oekraïne
Buhres voorstel bevat ongegronde aannames. Neem ook haar vertrouwen in Ruslands naleving van een staakt-het-vuren. Zulke akkoorden schond Rusland al in Tsjetsjenië en Syrië om de eigen positie te versterken. Poetins onbetrouwbaarheid in de afgelopen 25 jaar is evident. Zelfs vlak voor de invasie op 24 februari 2022 ontkende hij dat Rusland Oekraïens grondgebied ging bezetten.
Het getuigt van geopolitiek amateurisme om van Oekraïne offers en NAVO-uitsluiting te eisen. Een gedemilitariseerd Oekraïne (een eis uit Buhres ‘vredesvoorstel’) wordt eenvoudig overlopen, zelfs door een verzwakt Rusland. Een NAVO-lidmaatschap is onvermijdelijk voor een duurzame en veilige post-oorlogssituatie. Dit wordt zelfs onderstreept door analisten als Rob de Wijk en Henry Kissinger, die doorgaans sceptisch zijn over Oekraïne op het slagveld.
Intussen wordt Oekraïne opgeofferd aan de hongerige Russische beer
Buhres voorstel is geen vredesvoorstel, maar doet denken aan de Sudetencrisis van 1938, toen Duitsland Tsjecho-Slowakije aanviel. In de aansluitende Münchenconferentie werden territoriale concessies van Tsjecho-Slowakije geëist, over de rug van datzelfde land en zonder dat een nieuwe aanval kon worden afgewend.
Rusland krijgt volgens Buhres voorstel 20 tot 25 procent van het Oekraïense grondgebied, een gebied groter dan de Benelux en Normandië samen. Dit is Oekraïne voor de bus gooien, onder het mom van zogenaamde vrede. Dit zogenaamde vredesvoorstel eist ook demilitarisering van het Oekraïense leger, waardoor Oekraïne een toekomstige aanval niet kan afwenden. Absoluut onaanvaardbaar. Het stelt Rusland in staat om Oekraïne, wanneer de tijd rijp is, meteen weer aan te vallen. Dit is geen vredesvoorstel, maar appeasement jegens Rusland.
‘Peace in our time’, verkondigde de Britse premier Neville Chamberlain nadat Adolf Hitler in 1938 de vrede met Tsjechoslowakije tekende. Opnieuw galmen deze woorden in de Europese hoofdsteden. Intussen wordt Oekraïne zonder blikken of blozen geofferd aan de hongerige Russische beer.