Publieke organisaties, zoals gemeenten en bibliotheken, die in contact willen blijven met burgers, kunnen niet zonder sociale media. Toch? Nee, juist in een tijdperk waarin we ons zorgen maken over deepfakes door steeds ‘slimmere’ AI en wetteloosheid op de platformen, zijn alternatieven geboden. De nieuwsbrief is niet voor niets bezig aan een comeback, schrijft Aaron Mirck, auteur en spreker over technologie, op EW Podium.
De afgelopen tijd raakten diverse platformen in opspraak. TikTok werd in de ban gedaan door veel overheidsinstellingen omdat gebruikersgegevens niet veilig zijn, met alle risico’s van dien. Twitter (inmiddels X) lijkt steeds verder af te glijden, waardoor adverteerders weglopen. Inmiddels overweegt Elon Musk hardop of X-gebruikers moeten gaan betalen voor het gebruik van de app. Eva Jinek waarschuwde dit jaar nog voor een scam op Instagram waarop ze zogenaamd crypto-valuta aanprees. Dat gebeurde nota bene nadat Meta (het moederbedrijf van Facebook en Instagram) schikte met John de Mol, die ook last had van nep-advertenties. Hoe aantrekkelijk is het om als gemeente tussen dergelijk nepnieuws te staan?
Dat platformen worstelen met botaccounts, deepfakes, nepnieuws en nep-advertenties, betekent niet dat we minder tijd doorbrengen op social media. Gemiddeld spenderen Nederlanders nu bijna twee uur per dag op social media, vorig jaar was dat nog zo’n 107 minuten. In die tijd kan je elk jaar ook anderhalve nieuwe taal leren of tien keer helemaal Game of Thrones kijken.
Je kan je overigens afvragen hoe blij we worden van deze platformen. Onderzoek wijst uit dat als jongeren nog maar een uur per dag doorbrengen op social media in plaats van drie uur, ze veel blijer zijn met hun uiterlijk en gewicht. Wie een week met social media stopt, voelt zich minder depressief en angstig.
Technologie als tool of als doel?
Daarom is het tijd om kritischer te zijn op het gebruik van digitale platformen. Het is een heel raar idee dat buurtgroepen de onderlinge communicatie regelen via WhatsApp, terwijl het moederbedrijf van WhatsApp verantwoordelijk is voor het verspreiden van nepnieuws. Volgens mij zijn er voor veel platformen prima alternatieven. Signal is bijvoorbeeld privacy-vriendelijker dan WhatsApp en Telegram.
Daarbij is het de vraag of sociale media altijd de oplossing zijn. Veel organisaties verwarren een tool volgens mij nog te vaak met een doel. Een jaar geleden wilde iedereen ‘iets’ met NFT’s of de Metaverse. Tijdens de lockdowns ervaarden we FOMO (fear of missing out, red.) als we niet op Clubhouse actief waren. Dat platform zou de toekomst hebben, maar die toekomst bleek niet verder te strekken dan het einde van de lockdown. Het roept de vraag op: zien we technologie als doel of als tool?
Al die gênante TikTok-filmpjes – dat moet veel beter kunnen
Een ander voorbeeld: organisaties die ‘iets’ met TikTok willen doen. Als je jongeren (grofweg: mensen tot 30 jaar) probeert te bereiken, dan is TikTok een prima medium. Wanneer je een logistiek B2B-bedrijf in de markt zet, is het een minder logische keuze, want slechts 30 procent van de gebruikers is ouder dan dertig jaar. Veel organisaties probeerden viral te gaan op TikTok toen het platform nieuw was, wat voor bijzonder gênante taferelen zorgde. Dat moet toch beter en slimmer kunnen?
Het korte antwoord is: ja, dat zou kunnen. Het lange antwoord heeft te maken met nieuwsbrieven. Ik denk dat er tal van organisaties zijn die meer zouden kunnen doen met nieuwsbrieven. Waarom roept een openbare bibliotheek zijn bezoekers op om de bieb te liken op Facebook? Zo’n organisatie profiteert veel meer van een nieuwsbrief-inschrijving. Er zijn zeker twee redenen waarom nieuwsbrieven meer aandacht verdienen van publieke organisaties.
Waarom nieuwsbrieven een veel beter idee zijn voor publieke organisaties dan sociale media
Organisaties die actief zijn op sociale media, bereiken niet automatisch al hun volgers. Platformen als Facebook verkleinen het organische bereik, waardoor organisaties moeten betalen om hun volgers te bereiken. Een nieuwsbrief komt in iemands mailbox terecht, waardoor hij veel vaker wordt gelezen dan berichten op sociale media. 20 procent van de nieuwsbrieven wordt gelezen, berichten op Instagram of Facebook bereiken zonder advertentiebudget zo’n 5 procent van de volgers.
Daarnaast moet je je afvragen of je sociale-mediaplatformen wilt steunen die weinig ophebben met het voortbestaan van de democratie. De verkiezing van Trump, de Brexit en zelfs het grootschalige geweld in Myanmar: het was niet mogelijk geweest zonder nepnieuws op Facebook. Wie adverteert op Facebook of Instagram draagt dus bij aan een minder mooie wereld.
Het gaat vooral om de mentaliteitsverandering bij nieuwe technieken zoals sociale media
De nieuwsbrief is slechts een voorbeeld, net zoals Signal dat is. Laten we ons alsjeblieft niet blindstaren op deze tools. Ik denk dat er een mentaliteitsverandering nodig is. De vraag die organisaties zich vaker zouden mogen stellen bij de introductie van een nieuwe technologie is: is dit een tool of een doel?
Het is heel begrijpelijk dat je wilt meedoen met de nieuwste hype en benieuwd bent naar de mogelijkheden van – ik zeg maar wat – cryptovaluta. Dat zo’n digitale munt inmiddels meer CO2 uitstoot dan Zweden, is iets waar maar weinigen bij stilstaan. Laten we nieuwsgierig blijven, maar kritischer worden.