Voor klimaatactivisme is veel sympathie op te brengen. Maar wat Extinction Rebellion (XR) op 1 november flikte bij de EW Klimaattop in Leusden, is alleen maar schadelijk voor het draagvlak voor zinnige klimaatmaatregelen, schrijft ondernemer Steven Braham op EW Podium. Hij was aanwezig bij het evenement.
Lang heb ik getwijfeld wat ik van Extinction Rebellion (XR) moest vinden. De groep staat bekend om disruptieve acties die veel aandacht genereren, maar ook vaak grote irritatie oproepen. De groep is effectief in het genereren van aandacht voor het klimaat en bijbehorende problemen. Wie had een jaar geleden gehoord van fossiele subsidies voordat de A12-blokkades begonnen? Op papier lijken de doelen waar XR zich voor inzet nobel. Iedereen wil toch een betere wereld? Je zou dus kunnen stellen dat het doel de middelen heiligt.
Bovendien heb ik de acties altijd op afstand beschouwd via internet en televisie waardoor het lastig was om een helder oordeel te vellen. Totdat ik voor het eerst zelf in aanraking kwam met deze groep tijdens de EW Klimaattop in Leusden op 1 november. Wat ik daar zag en meemaakte, heeft mij doen inzien dat dit niet de manier is om in de samenleving meer draagvlak te creëren voor betere klimaatmaatregelen.
Intimiderende sfeer en polarisatie door Extinction Rebellion (XR)
Al bij aankomst heerste er een ‘intimiderende’ sfeer. Rond de ingang van het AFAS Theater in Leusden stond een grote groep demonstranten, die elke auto op de toegangsweg met een veroordelende blik bekeek. Bij sommige auto’s, zoals die van mij, werd zelfs een vlag tegen de voorruit gedrukt. Wat een dag had moeten zijn van klimaatoptimisme, werd een dag van klimaatpolarisatie.
Iedere spreker werd veelvuldig onderbroken door activisten die door de zaal schreeuwden en/of spandoeken omhoog hielden. De inhoud van wat de sprekers zeiden, werd hierdoor compleet overstemd en je raakte al de snel de draad kwijt door de onderbrekingen. Zelfs als sprekers reageerden op de kritiek van de activisten, waren die niet geïnteresseerd in het antwoord en gingen ze door met het maken van verwijten.
Dat was jammer, aangezien deze dag juist bedoeld was om met elkaar op een gezonde manier de discussie aan te gaan over het klimaat. Een activist die werd afgevoerd, scandeerde zelfs: ‘Jullie zullen vervolgd worden voor genocide! Vlucht maar vast naar Argentinië, zoals jullie voorgangers.’
Wie neemt activisten Extinction Rebellion serieus, als ze zelf weigeren te luisteren?
Naast snelwegblokkades en het onderbreken van voorstellingen, omvat het repertoire van Extinction Rebellion, en aanverwante groepen als Just Stop Oil, het stilleggen van sportwedstrijden en zelfs het besmeuren van kunstwerken. Voor de activistische leden klinkt dit als muziek in de oren, maar dit gaat niet helpen om de rest van de maatschappij mee te krijgen. Door hun opdringerige manier van actievoeren heeft Extinction Rebellion de term ‘klimaatactivist’ compleet overgenomen. En daarin zit de kern van het probleem.
Mensen zijn groepsdieren. We willen graag ergens bij horen en laten ons gedrag grotendeels bepalen door de normen en waarden van de groep. We willen ook zeker niet met de verkeerde groep worden geassocieerd. Op het moment dat inzet voor een beter milieu betekent dat je congressen verstoort of kunstwerken besmeurt, verlies je juist de gewone burgers. Dit gaat te veel in tegen hun maatschappelijke normen en waarden. Wie wil zich nog uitspreken voor een beter milieu en klimaat als dat betekent dat je wordt geassocieerd met extreme klimaatacties? De afkeer van deze methoden wint het dan van de noodzaak om een steentje bij te dragen aan een beter milieu. Bovendien, wie neemt de argumenten van de activisten nog serieus als zij klaarblijkelijk zelf niet geïnteresseerd zijn in andere meningen?
Rebellen, richt je meer op de positieve aspecten van de energietransitie
In plaats van met moralistische taal en disruptieve acties, zou Extinction Rebellion meer waardering kunnen creëren in de samenleving als ze zich richten op de positieve aspecten van de energietransitie. Naar wie luistert u liever? Een moralistische activist die uw favoriete sportwedstrijd onderbreekt vanwege een vage connectie met de fossiele industrie? Of een activist die de voordelen voor u benadrukt, zoals een stabielere en goedkopere energievoorziening die niet afhankelijk is van de wispelturigheid van buitenlandse dictators?
Wordt u graag kritisch aangesproken op uw CO2-uitstoot, of wordt u enthousiaster als u informatie krijgt over de coole eigenschappen van elektrische auto’s? Als Extinction Rebellion werkelijk verandering wil bewerkstelligen, is het essentieel om ook de mensen in het midden van de samenleving daarbij te betrekken. Dit bereiken ze niet door hen te irriteren of te veroordelen. En al helemaal niet door onze welvaart en manier van leven op het spel te zetten door te eisen dat in één klap onze levenstandaard honderden jaren terug wordt gezet.
‘Fossiele subsidies’ kunnen bedrijven juist helpen verduurzamen
Als Extinction Rebellion echt de energietransitie een handje zou willen helpen, dan demonstreren ze niet voor minder, maar juist voor meer ‘fossiele subsidies’. Deze subsidies kunnen dan worden gebruikt om vervuilende bedrijven te helpen verduurzamen door hun productieprocessen of voertuigen te elektrificeren. En natuurlijk om personeel en grondstoffen in te zetten om ons overbelaste stroomnet rap uit te breiden.
Kortom, de methodes van Extinction Rebellion zijn wellicht effectief op de korte termijn om aandacht te vragen voor urgente kwesties. Maar op de lange termijn werkt hun aanpak averechts omdat die gewone burgers afschrikt om zich uit te spreken voor een betere leefomgeving. Het is duidelijk dat wij als samenleving onze levensstijl moeten aanpassen om een leefbare aarde voor de toekomst te waarborgen. Daarbij is draagvlak voor hervormingen en maatregelen essentieel. Maar hoe kun je draagvlak creëren als je niet bereid bent om eerst de dialoog aan te gaan?