Het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen hield donderdagavond een ‘coronaspreekuur’, waarin experts de laatste stand van zaken bespraken met betrekking tot potentiële coronavaccins. Belangrijkste conclusie: het duurt vermoedelijk nog wel even voordat u een prik kunt halen. Vier vragen en antwoorden over de zoektocht naar een coronavaccin.
1. Is er al bijna een werkend vaccin?
Tal van vaccins hebben al verscheidene onderzoeksfasen doorlopen waaruit veelbelovende resultaten naar voren zijn gekomen. Maar die resultaten geven vooral een eerste beeld van de bijwerkingen en van de immuunreactie die in het lichaam wordt opgewekt.
Meer over COVID-19: Beschermt griepprik tegen het coronavirus?
Voor veel vaccins geldt dat het nu wachten is op de resultaten van het zogenoemde fase-3-onderzoek, de fase in een medicijnonderzoek waarin een grote groep proefpersonen het vaccin krijgt toegediend en waaruit zal moeten blijken of het vaccin daadwerkelijk helpt een ernstig ziektebeeld of zelfs besmetting te voorkomen. Een aantal farmaceutische bedrijven verwacht dat zij voor het eind van dit jaar die resultaten kunnen publiceren.
2. Dus over een paar maanden is zo’n vaccin bij de huisarts te halen?
Vermoedelijk niet. De vraag is allereerst hoe positief de gegevens zijn die de bedrijven voor het eind van het jaar denken te kunnen publiceren. Want dat de resultaten uit de fase-1- en fase-2-onderzoeken bemoedigend zijn, wil nog niet zeggen dat de fase-3-resultaten dat ook zijn. Sterker nog, negen van de tien vaccins sneuvelen uiteindelijk in fase 3. Zeker in het geval van ouderen, bij wie het immuunsysteem minder goed functioneert, is het de vraag of het lukt met een vaccin hun immuunsysteem voldoende aan het werk te zetten in strijd tegen het virus.
Als de resultaten positief zijn, kan de fabrikant goedkeuring aanvragen bij het Europees medicijnagentschap, EMA, om het vaccin op de markt brengen. Voor enkele vaccins is die beoordeling voor een deel zelfs al begonnen, terwijl de onderzoeken nog niet zijn afgerond. Mocht die goedkeuring er komen, dan duurt het nog steeds wel even voordat iedereen een prik kan halen. Veel fabrikanten hebben de productie al flink opgeschroefd, maar die zal nooit genoeg zijn om gelijk de hele wereld te voorzien.
Lees ook het commentaar van Bram Hahn over de nieuwe maatregelen: inconsequent, onlogisch en weinig perspectief
3. Wie krijgt de vaccins dan als eerste?
Nederland heeft op ‘verschillende paarden gewed’, zoals minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge (CDA) het formuleert. Met een aantal fabrikanten, waaronder AstraZeneca en Janssen, heeft zijn ministerie afspraken gemaakt om ‘vooraan in de rij’ te staan als zij straks een werkzaam vaccin op de markt kunnen brengen.
Welke Nederlanders het vaccin dan als eerste kunnen gaan halen, is nog niet duidelijk. Minister De Jonge heeft de Gezondheidsraad gevraagd daarover advies te geven. Hij verwacht dat advies over enkele weken. Vermoedelijk zullen kwetsbaren en zorgpersoneel als eerste worden ingeënt.
4. Wordt het vaccinonderzoek – onder enorme druk van buitenaf – wel zorgvuldig genoeg gedaan?
Het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen is onafhankelijk en ervaart dus geen politieke druk, aldus voorzitter Ton de Boer. Natuurlijk is de toezichthouder op de hoogte van de druk vanuit de samenleving, maar De Boer garandeert dat er geen bochten worden afgesneden. ‘We doen wat we normaal ook doen, alleen sneller, met meer menskracht dan normaal. We werken keihard.’
Maar het blijft belangrijk om te wachten op de resultaten van de fase-3-onderzoeken. De Boer: ‘We moeten echt eerst nog zien of de vaccins wel werken.’