In 2030 moet er in Nederland 55 procent CO2 minder worden uitgestoten dan in 1990. De overheid trekt er veel geld voor uit. De komende jaren is 80 procent van de klimaatbegroting gereserveerd voor subsidies, zoals de Green Deals. Wat zijn dat en welke projecten worden met dit overheidsgeld gefinancierd? Vier vragen en antwoorden over deze subsidiepot.
1. Wat zijn de Green Deals?
In 2011 is de overheid begonnen subsidie te verstrekken aan vernieuwende initiatieven die bijdragen aan een duurzame samenleving. De projecten moeten zowel de economische groei bevorderen als het milieu verbeteren, maar verder kan het terrein dat ze bestrijken erg divers zijn. Er zijn negen thema’s: bouw, voedsel, energie, mobiliteit, biodiversiteit, biobased-economie, grondstoffen, klimaat en water.
De projecten kunnen onder één thema vallen, of een combinatie zijn van diverse thema’s. Het kan gaan om bijvoorbeeld nieuwe technieken om energie te besparen, vervoer duurzamer te maken of minder voedsel te verspillen.
Lees ook: 2. Wat is het doel van
de Green Deals?
Vaak komen nieuwe initiatieven moeilijk van de grond door de complexe en beperkende wet- en regelgeving, door een markt waar het lastig concurreren is met bestaande producten, of door de beperkte toegang tot de goede informatie en het juiste netwerk. Met de Green Deals wil de overheid deze obstakels wegnemen.
De overheid kan regels aanpassen waardoor duurzamere initiatieven een betere concurrentiepositie krijgen of helpen bij het in contact brengen van diverse organisaties voor samenwerking. Op deze manier hoopt de overheid dat er ruimte ontstaat voor meer initiatieven, wat uiteindelijk zorgt voor een duurzame en sterke economie.
3. Wat is de stand van zaken?
Eind 2020 was er 16,6 miljoen euro uitgegeven aan 233 projecten. In de eerste twee jaar, 2011 en 2012, zijn met 146 gefinancierde initiatieven veruit de meeste projecten van start gegaan. Dit komt voornamelijk doordat vanaf 2013 de selectiecriteria strenger zijn toegepast en de focus meer is komen te liggen op initiatieven met potentieel een grote impact. Bedrijven spelen de grootste rol in de vernieuwende initiatieven, de meeste projecten vallen onder de thema’s energie, grondstoffen en biobased-economie. Dat laatste houdt in dat de fossiele brandstoffen in een economie worden vervangen door biomassa. Op dit moment zijn er 208 projecten afgerond en lopen er nog 25.
In 2016 bleek uit onderzoek van KWINK-groep in opdracht van het ministerie van Economische Zaken, dat de meeste Green Deals een positieve invloed hebben op het aantal initiatieven dat bijdraagt aan economische groei en duurzaamheid. Wel zijn er 28 projecten niet gerealiseerd en 76 projecten maar deels voltooid, en is de milieuwinst van sommige initiatieven niet altijd duidelijk. In de huidige begroting van de Rijksoverheid is voor de komende jaren een half miljoen per jaar gereserveerd voor deze subsidie.
4. Wat voor projecten zijn het?
Een van de eerste projecten die van start ging in 2011, was het initiatief Duurzame Filmproducties. Het doel was om de Nederlandse filmindustrie te verduurzamen door anders om te gaan met catering, energieverbruik, afval en vervoer. Drie jaar lang is geëxperimenteerd met duurzame en innovatieve oplossingen. Toen de subsidie op was, nam het Nederlands Filmfonds zelf een duurzaamheidsmanager in dienst.
Een ander succesvol initiatief is de Stichting Noordzeeboerderij voor de teelt van zeewier. Zeewier is duurzaam te kweken en onder meer te gebruiken als voedselbron en voor de productie van groen gas. Groen gas is het CO2-neutrale alternatief voor aardgas. Inmiddels werkt de stichting samen met 95 organisaties en zijn er zes mensen in dienst. Het doel is om multifunctionele boerderijen in de Noordzee te bouwen die zeewierteelt combineren met windmolens en zonnepanelen.
Niet alle initiatieven waren een succes. Zo bleek het gebruik van restwarmte van de Amsterdamse Jaap Eden IJsbaan voor woningen in de omgeving niet rendabel en is het niet gelukt om een oplossing te vinden voor de achterblijvende schelpdierproductie in de Oosterschelde. Ook is door strengere wetgeving voor de verbranding van biomassa kattenbakvulling niet te gebruiken als energiebron voor de verwarming van dierenbeschermingscentra.
Alle gesubsidieerde initiatieven zijn te vinden op de website van Green Deals.