Afgestudeerden van 24 studierichtingen aan hogescholen en universiteiten staan structureel zwak op de arbeidsmarkt. Dat blijkt uit het omvangrijke onderzoek Studie & Werk dat EW en SEO Economisch Onderzoek al 25 jaar elk jaar uitvoeren. Op een krappe arbeidsmarkt is het zorgelijk dat talent onbenut blijft. Snoeien in het studieaanbod dus? En zouden scholieren verplicht moeten worden om te kiezen voor studies waaraan behoefte is?
1.Wat zijn zwakke studies?
Voor hbo-bachelor en universitaire masteropleidingen zijn EW en SEO Economisch Onderzoek nagegaan hoe sterk afgestudeerden staan op de arbeidsmarkt. Daarbij keek het team van onderzoekers en datajournalisten niet alleen naar de positie van starters die recent afstudeerden, maar ook naar de ‘cohorten starters’ die tien jaar geleden een diploma behaalden. EW publiceert in het weekblad van 2 juli de totaalscores voor de arbeidsmarktpositie van 169 clusters van opleidingen.
Luister ook de podcast met Ruud Deijkers over dit onderzoek:
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
De 24 studies in onderstaand overzicht bieden al minstens tien jaar een zwakke startpositie ten opzichte van andere studies. Afgestudeerden van de studie kunst- en cultuurwetenschappen zoeken bijvoorbeeld naar verhouding lang naar werk, verdienen bovendien weinig en krijgen niet snel een vaste aanstelling aangeboden. En tien jaar geleden was dat niet anders.
Zwakke studies
Zeer matige totaalscore in Studie & Werk, cohorten pas afgestudeerden 2018-2020 en 2009-2011
| Hbo-bachelor | Universitaire master |
|---|---|
| Communicatiesystemen | Archeologie |
| Dans | Biologie |
| Dier- en veehouderij | Culturele antropologie |
| European studies | Cultuurstudies |
| Leisure & events management | Geschiedenis |
| Media en entertainment management | Internationaal en Europees recht |
| Muziek | Kunst- en cultuurwetenschappen |
| Sport en bewegen | Letterkunde |
| Toerisme | Mediastudies |
| Toneel | Taalwetenschappen |
| Voeding en diëtetiek | Theologie en levensbeschouwing |
| Vormgeving en kunst | |
| Vreemde talen en communicatie |
© EW Bron: Studie & Werk 2022, EW/SEO Economisch Onderzoek
2.Waarom is een slechte startpositie een probleem?
Het bieden van inzicht in de startpositie van afgestudeerden van alle studierichtingen aan hogescholen en universiteiten op de arbeidsmarkt dient meerdere doelen. In de eerste plaats komt de informatie van pas bij het kiezen van een studie. Want daarbij telt niet alleen wat de studiekiezer wil en kan, maar ook waarmee die zijn of haar kans op een goede baan vergroot.
Een tweede doel van Studie & Werk is om vast te stellen in hoeverre alle studies, die met overheidsgeld worden gefinancierd, ‘doelmatig’ zijn. Sommige studies sluiten beter aan bij de maatschappelijke behoeften dan andere. De pas afgestudeerden van de 24 studies in het bovenstaande overzicht hebben structureel een zwakke startpositie en dat stelt de behoefte aan deze studies, de zogeheten macrodoelmatigheid, ter discussie.
Zowel in een periode van krapte op de arbeidsmarkt, zoals nu duidelijk het geval is, als in tijden van hoge werkloosheid komt het erop aan dat het onderwijsstelsel potentiële arbeidskrachten zo goed mogelijk over de beschikbare vacatures verdeelt en dat zo min mogelijk talent onbenut blijft.
Hogescholen en universiteiten kunnen het aantal inschrijvingen voor zwakke opleidingen beperken. Vooral de toestroom van studenten uit het buitenland, die vaak na het behalen van hun diploma aan een Nederlandse hogeschool of universiteit terugkeren naar eigen land, zal moeten worden afgeremd om het onderwijs weer op de rails te krijgen. Probleem van numeri fixi is dat die even hard Nederlandse studiekiezers treffen, met name als het om Engelstalige studies gaat waar veel internationale studenten op afkomen.
Hogescholen en universiteiten kunnen ook afzien van het optuigen van een nieuwe opleiding met slechte perspectieven. Een onafhankelijke commissie adviseert de minister van Onderwijs over het al dan niet financieren van nieuwe opleidingen op basis van gegevens over de macrodoelmatigheid (Studie & Werk komt bij die advisering van pas), maar eenmaal toegelaten tot het stelsel, laat de minister studies ongemoeid als het aankomt op doelmatigheid. Er is discussie over het al dan niet toetsen van bestaand aanbod.
3.Hoe zit het met studies waarnaar juist wel vraag is?
Zoals gekeken kan worden naar afgestudeerden die structureel zwak staan, is het ook mogelijk om vast te stellen met welke studies hbo’ers en academici altijd sterk staan. Hiertoe behoren onder meer lerarenopleidingen voor diverse vakken en bètastudies (maar niet allemaal!). Door baankansen te meten over een lange periode, wordt rekening gehouden met conjuncturele trends en cycli van vraag en aanbod. Een volledig overzicht van de posities per opleiding en achterliggende scores staat in het artikel bij Studie & Werk.
Het tekort aan leraren en verpleegkundigen baart zorgen, maar ook zijn er technici nodig om werk te automatiseren, huizen te bouwen en om klimaatdoelstellingen te realiseren. Het is een groot goed dat scholieren vrij zijn om de studie te kiezen die zij willen, maar het is ook een onderwerp voor debat of studiekiezers al dan niet een morele verplichting hebben om niet alleen te kiezen voor wat ze leuk lijkt, maar ook voor studies waarmee ze iets bijdragen aan het draaiende houden van het land.
4.Wat is Studie & Werk?
Al 25 jaar is Studie & Werk hét onderzoek dat een uitgebreid beeld geeft van de kansen op de arbeidsmarkt van de afgestudeerden van 1.300 hbo-bachelor en universitaire studies. De totaalscore per studie is berekend over drie onderliggende onderdelen: 1) hoelang het duurt om een baan te vinden, 2) het salaris en 3) kans op een vast contract.
Voor Studie & Werk 2022 analyseerde SEO exclusief voor EW, onder strikte voorwaarden, geanonimiseerde microdata van ruim 1,9 miljoen afgestudeerden. Het resultaat is een uniek overzicht van de baankansen per studie. De uitkomsten van het onderzoek, waarvoor de 1.300 opleidingen zijn verdeeld over 169 clusters, zijn hier te vinden. Naast scores op de drie genoemde onderdelen en de daaruit volgende totaalscore is ook meer gedetailleerde informatie op de website te vinden over onder meer salarissen, kenmerken van afgestudeerden en sectoren waarin ze terechtkomen.