Omdat Willem van der Poel lui was met hoofdrekenen, maakte hij als scholier aan het einde van de Tweede Wereldoorlog bij kaarslicht al zijn eerste schetsen voor een rekenmachine. Bij het Neherlab van de PTT (nu KPN) ontwierp hij later met zijn medewerkers onder meer de Zebra-computer: Zeer Eenvoudige Binaire Reken Automaat. Daarvan zijn wereldwijd tientallen exemplaren verkocht.
Als computerpionier is Van der Poel van grote betekenis geweest voor de ontwikkeling van informatica, zeggen medewerkers van de faculteit elektrotechniek, wiskunde en informatica van de TU Delft in een rouwadvertentie.
‘Hij was een echte ingenieur, een ontwerper en constructeur,’ zegt Henk Sips (73), emeritus hoogleraar informatica aan de TU Delft. ‘Van der Poel heeft pionierswerk verricht in de ontwikkeling van computersystemen. Hij was briljant en had een enorm inzicht in simpliciteit en efficiëntie. Een puzzelaar die het leuk vond om dingen uit te tekenen. Hij was bekend in de hele wereld.’
Een aimabele en toegankelijke man ook, volgens Sips. ‘Ik volgde een vak bij hem en in 1984 zat hij in mijn promotiecommissie. Later zag ik hem nog geregeld bij uitstapjes en als hij langskwam op de universiteit.’
Willem van der Poel was enig kind
Willem van der Poel werd op 2 december 1926 geboren in Den Haag als enig kind. Zijn vader had een schoenenzaak voor mensen met moeilijke voeten. Na zijn studie technische natuurkunde aan de TU Delft werkte Van der Poel vanaf 1951 bij het Dr. Neherlaboratorium van de toenmalige PTT. Vanaf 1960 was hij hoogleraar theorie en constructie van computers (toegepaste logica) aan de TU Delft. Toen de Amerikanen in de jaren zestig de computermarkt steeds meer monopoliseerden, richtte hij zich op software en programmeertalen.
Bij de PTT kreeg Van der Poel een bijzondere band met zijn doofblinde collega Gerrit van der Meij, wiskundige en programmeur. Die had een fenomenaal concentratievermogen. Met collega’s bouwde Van der Poel een brailletypemachine, die communicatie met Van der Meij mogelijk maakte. In 1957 mochten ze het apparaat in Amerika demonstreren op een congres en werden ze op het Witte Huis ontvangen door president Dwight Eisenhower. Toen Van der Poel hoogleraar werd, nam hij Van der Meij mee als medewerker.
Er bleef weinig tijd over voor de kinderen
Oudste zoon Hans van der Poel (71), gepensioneerd elektrotechnicus, herinnert zich ‘gesprekken’ thuis met Van der Meij via de brailletypemachine. Voor hem en zijn broer Peter, musicus en instrumentenbouwer, bleef er op werkdagen weinig tijd over. ‘Mijn vader was heel veel bezig met zijn “hobby”, zijn werk. Hij was slim, schuchter en heel praktisch. Toen mijn broer en ik wat ouder waren, kregen we goed contact met hem.’
Vanaf de jaren vijftig maakte Van der Poel in de zomer klimtochten. Later ging hij met zijn gezin jaarlijks op wintersport. Hij speelde vanaf zijn vijfde piano en vanaf zijn 35ste ook dwarsfluit en fagot. In zijn vrije tijd ontwierp hij ingewikkelde puzzels van hout. Thuis had hij vitrinekasten vol met zelfbedachte en gekregen puzzels.
Tot lang na zijn pensioen in 1988 had hij een werkkamer op de TU. Zolang hij mocht autorijden, ging Van der Poel tot op hoge leeftijd eens per week naar de universiteit om zich in de kelder te buigen over het historisch erfgoed: een unieke verzameling oude computers en rekenmachines.
Van der Poel miste zijn vrouw erg
Nadat zijn vrouw, met wie hij in 1949 was getrouwd, in 2016 was overleden, kostte het alleenwonen hem steeds meer moeite, zeker toen hij begon te dementeren. Hij miste zijn vrouw erg: zij vulde hem altijd op allerlei gebieden perfect aan. Onder geen beding wilde hij naar een verpleeghuis. Met mantel- en thuiszorg lukte het. Hij overleed maandag 22 juli thuis in Zoetermeer, 97 jaar oud. Zijn lichaam heeft Willem van der Poel ter beschikking gesteld aan de wetenschap.