Na het doorspitten van meer dan zestig studies zijn Australische wetenschappers tot een eenduidige conclusie gekomen.
Velen wisten het allang, maar nu geeft een grote overzichtsstudie eindelijk uitsluitsel: het veelvuldig gebruik van een mobiele telefoon vergroot de kans dat u hoofd-, hals- of hersenkanker krijgt niet.
Australische wetenschappers voerden de grootste overzichtsstudie tot nu toe uit, waarbij ze de resultaten van bestaande onderzoeken bundelden. Het onderzoek stond onder leiding van het Australian Radiation Protection and Nuclear Safety Agency (ARPANSA) en gebeurde in opdracht van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).
Geen bewijs voor een verband
De wetenschappers spitten liefst 5.000 publicaties door en beoordeelden die op betrouwbaarheid. Daarvan vielen 4.937 studies af, omdat ze toch niet relevant bleken, de onderzochte groep te klein was of omdat de methodologie te gebrekkig bleek om gegronde conclusies te kunnen trekken.
Op basis van de 63 overgebleven studies, gepubliceerd tussen 1994 en 2022, concluderen de onderzoekers dat er geen enkel verband bestaat tussen het gebruik van mobiele telefoons en hersen-, hoofd- en halskanker. Het team hield daarbij ook rekening met langdurig telefoongebruik (tien jaar of langer) en de frequentie – gebaseerd op het aantal gesprekken dat of de tijd die proefpersonen aan hun telefoon besteedden. Maar ook dat maakte geen verschil.
‘Hoewel het gebruik van mobiele telefoons enorm is toegenomen, zijn de percentages van hersentumoren stabiel gebleven,’ zegt hoofdonderzoeker Ken Karipidis tegen het Britse dagblad The Guardian. Karipidis is werkzaam aan het ARPANSA en vicevoorzitter van de International Commission on Non-Ionizing Radiation Protection.
Vertekende resultaten
Dat telefoons kanker kunnen veroorzaken, is al jaren een hardnekkige mythe die om een aantal redenen standhoudt. Ten eerste zijn er jaren geleden studies geweest waarin onderzoekers voorbarige conclusies trokken.
Ze vroegen bijvoorbeeld twee groepen naar hun telefoongebruik in het verleden: de ene groep bestond uit mensen met een hersentumor, de andere groep uit mensen zonder tumor. Het gevaar bij dit soort studies is de zogeheten recall bias die optreedt als proefpersonen wordt gevraagd zich gebeurtenissen te herinneren. Daarbij laten ze nogal eens details weg of dikken ze gebeurtenissen juist aan.
Ook is het de vraag hoe representatief de onderzochte groepen waren. Mensen zonder mobiel zijn immers minder snel geneigd om mee te werken aan een onderzoek naar het gebruik van de mobiele telefoon. Toch kregen dergelijke studies veel media-aandacht, wat veel mensen ongerust heeft gemaakt.
De resultaten van de twijfelachtige studies zorgden er eveneens voor dat het International Agency for Research on Cancer (IARC) – een onderzoeksorgaan van de WHO – mobiele telefoons op de lijst van potentieel kankerverwekkende stoffen zette. Ze werden ingedeeld in klasse 2B: ‘zou kankerverwekkend voor de mens kunnen zijn’. Aloë vera, ingemaakte groenten en werken in een stomerij vallen in diezelfde klasse.
Verschillende soorten straling
Een andere reden is dat mensen huiverig worden van het woordje ‘straling’. Dat doet meteen denken aan gevaarlijke radioactieve straling. Mobiele telefoons zenden elektromagnetische straling uit (zie de afbeelding hieronder). En ook al is die niet-ioniserend – wat betekent dat zij niet genoeg energie heeft om het DNA te beschadigen, zoals radioactieve straling dat wel heeft – toch jaagt het angst aan.
Overigens is het gebruik van het woord ‘straling’ niet eens correct in deze context. Telefoons werken met elektromagnetische velden om te kunnen communiceren. Die worden uitgewisseld tussen telefoons en de zendmasten en hebben niet dezelfde eigenschappen als ioniserende straling.
Toch kiezen websites en media vaak voor het woord ‘straling’, valt ook te lezen op de site van het Kennisplatform elektromagnetische velden (EMV). ‘Veel mensen gebruiken nu eenmaal het woord “straling” voor elektromagnetische velden en zoeken hiermee op internet naar informatie. Mensen kunnen de informatie van het Kennisplatform beter vinden en begrijpen als wij deze woorden ook in de teksten gebruiken.’
Een hoop misinformatie
Tot slot is het verspreiden van pseudowetenschappelijke claims op internet een peulenschil. Daardoor staat het web vol met misinformatie over het gebruik van draadloze apparaten die met Bluetooth werken, zoals mobiele telefoons.
Daar komt bij dat steeds meer health influencers op sociale media waarschuwen voor draadloze apparaten, omdat ze schadelijk zouden zijn voor de gezondheid. Voormalig model en zelfbenoemd hersenexpert Charlotte Labee zegt in dit filmpje bijvoorbeeld dat draadloze oordopjes en andere Bluetooth-apparaten slecht voor je zijn. De Bluetooth-straling zou een hormoonverstorende en stressactiverende werking hebben en zo ontstekingen veroorzaken.
Bluetooth maakt gebruik van radiogolven om gegevens draadloos over korte afstanden te verzenden. Deze radiogolven vallen eveneens in de categorie niet-ioniserende straling en zijn dus niet schadelijk voor de gezondheid.