Medicijnen die werden ontwikkeld voor gewichtsverlies bij diabetespatiënten, zoals Ozempic en Mounjaro, hebben in onderzoeken aangetoond dat ze een breed scala aan gezondheidsvoordelen bieden die verder gaan dan alleen gewichtsverlies. Dit zijn enkele belangrijke bevindingen.
In drie jaar tijd heeft zich in de Verenigde Staten een kleine revolutie voltrokken op het gebied van lichaamsgewicht. In 2021 keurde de geneesmiddelenautoriteit FDA het middel Wegovy, oorspronkelijk bedoeld voor diabetespatiënten, goed voor gewichtsverlies bij volwassenen met obesitas of overgewicht met aanverwante gezondheidsproblemen, zoals hoge bloeddruk.
De verkoop van het middel, dat leidt tot een gemiddelde gewichtsafname van 10 tot 15 procent in drie maanden, nam vervolgens een enorme vlucht. Zeker toen tal van beroemdheden en influencers op social media de loftrompet staken over het middel. Ook het gebruik van Ozempic, officieel niet voor dit doel goedgekeurd, maar in Amerika vrij eenvoudig off-label te krijgen via de huisarts, steeg spectaculair. Ruim dertig miljoen Amerikanen zeggen inmiddels deze zogeheten GLP-1-medicijnen te hebben gebruikt.
Het is niet helemaal duidelijk of de recente daling van het percentage Amerikanen met obesitas – in absolute aantallen zo’n 5,5 miljoen – een direct gevolg is van de opmars van deze middelen, maar er lijkt wel een verband te zijn.
Op andere fronten zijn de effecten zeker merkbaar. Zo hebben diverse bedrijven te maken met dalende beurskoersen zoals horecaconglomeraten en sportschoolketens, uit vrees bij beleggers voor teruglopende winsten.
Deze geneesmiddelen, die wekelijks met een spuit moeten worden toegediend, richten zich in beginsel op twee zaken. Mounjaro en Ozempic zijn beide goedgekeurd voor de regulatie van de bloedsuikerspiegel bij patiënten met diabetes type 2. Wegovy en Zepbound zijn oorspronkelijk bedoeld voor chronisch gewichtsbeheer, vooral voor mensen met obesitas.
Hoe werken Ozempic en andere afslankmiddelen?
GLP-1-middelen werken door een natuurlijk hormoon in het lichaam na te bootsen dat helpt bij het regelen van het bloedsuikerniveau en de eetlust. Hier is een eenvoudige uitleg van hoe ze werken:
- Als je eet en je bloedsuikerspiegel stijgt, zorgen GLP-1-middelen ervoor dat je lichaam meer insuline aanmaakt. Insuline helpt om de suiker uit het bloed naar de cellen te brengen, waar het als energie wordt gebruikt. Dit helpt de bloedsuiker te verlagen.
- GLP-1-middelen zorgen er ook voor dat de lever minder glucagon aanmaakt. Glucagon is een hormoon dat de lever aanzet om suiker aan het bloed toe te voegen. Door dit proces te vertragen, blijft de bloedsuikerspiegel stabieler.
- Deze medicijnen vertragen hoe snel de maag voedsel naar de darmen stuurt. Hierdoor voel je je langer vol, wat kan helpen om minder te eten.
- GLP-1-middelen werken ook op het deel van de hersenen dat de honger regelt. Ze verminderen de eetlust, wat kan helpen bij gewichtsverlies.
Maar ze blijken veel meer gezondheidsvoordelen te hebben. Vaak zijn die het logische gevolg van de gewichtsafname, en lagen ze in de lijn der verwachting, soms zijn ze verrassend.
Slaapapneu
Ten eerste kunnen deze middelen een aanzienlijke verbetering van obstructieve slaapapneu bewerkstelligen. Dit is een aandoening die veel voorkomt bij mensen met obesitas, waarbij de luchtwegen tijdens de slaap geblokkeerd raken. Door het stimuleren van gewichtsverlies wordt de hoeveelheid vet rondom de luchtwegen verminderd, wat de ademhaling verbetert en de symptomen van slaapapneu doen afnemen. Uit verschillende studies met onder meer Wegovy bleek dat patiënten niet alleen gewicht verloren, maar ook beter sliepen en minder ademhalingsproblemen hadden tijdens de nacht.
Hart- en vaatziekten
Een ander belangrijk voordeel van deze middelen is de verlaging van het risico op hart- en vaatziekten. Cardiovasculaire aandoeningen zoals hartaanvallen en beroertes zijn een groot gezondheidsprobleem bij mensen met obesitas en diabetes. Een Amerikaanse studie heeft aangetoond dat het gebruik van semaglutide (de actieve stof in zowel Ozempic als Wegovy) het risico op ernstige hart- en vaatziekten met maar liefst 20 procent kan verminderen. Dit komt door het gecombineerde effect van gewichtsverlies, verbeterde bloedsuikercontrole en een gunstige invloed op bloeddruk en cholesterol.
Chronische ontstekingen
Daarnaast hebben deze medicijnen ook een verrassend gunstige werking op chronische ontstekingen. Chronische ontstekingsprocessen liggen ten grondslag aan vele aandoeningen, waaronder leververvetting en artritis. Door gewichtsverlies te bevorderen en de verwerking van insuline door de cellen te verbeteren, verminderen deze medicijnen de ontstekingsmarkers in het lichaam. Dit biedt een veelbelovende aanpak voor het vertragen van ziekten zoals niet-alcoholische steatohepatitis (NASH), een ernstige vorm van leververvetting.
Behandeling van verslaving
Nog opvallender is het mogelijke effect van deze zogeheten GLP-1-receptoragonisten op verslavingsgedrag. Recent onderzoek wijst erop dat medicijnen zoals Zepbound en Ozempic invloed kunnen hebben op de beloningssystemen in de hersenen, wat kan helpen bij de behandeling van alcoholverslaving. Door de signalen van beloning en verlangen te verminderen, lijken deze medicijnen de drang naar verslavende middelen zoals alcohol te onderdrukken. Dit biedt nieuwe mogelijkheden voor de behandeling van verslavingsproblematiek, een terrein waar dringend behoefte is aan effectieve medicatie.
Dementie
Tot slot, en misschien wel het meest verrassend, tonen recente studies een potentieel verband tussen GLP-1-medicijnen en bescherming tegen dementie. Deze medicijnen kunnen ontstekingen in de hersenen verminderen en de insulineresistentie in hersencellen verbeteren, waardoor ze mogelijk een rol spelen in het tegengaan van cognitieve achteruitgang.
In een studie gepubliceerd in Alzheimer’s & Dementia werd aangetoond dat mensen die GLP-1-receptoragonisten gebruikten, een lager risico hadden op het ontwikkelen van dementie dan degenen die deze medicijnen niet gebruikten. Dit opent de deur voor verder onderzoek naar hoe deze medicijnen kunnen bijdragen aan de preventie van neurodegeneratieve ziekten zoals alzheimer.
De toekomst van afslankmiddelen
Op al deze terreinen is nog veel aanvullend onderzoek nodig. En dat is ook goed mogelijk, want het komt niet vaak voor dat in kort tijdsbestek zo veel mensen bepaalde middelen gaan gebruiken. Dat levert enorm bergen data op die mede met behulp van AI meer kunnen onthullen over de effecten.
Ook benadrukken medicijnautoriteiten en artsen dat terughoudendheid geboden is bij het gebruik van deze medicijnen. Er wordt gewerkt aan pillen met dezelfde werking, maar voorlopig moeten ze nog geïnjecteerd worden en kosten de middelen tussen de 300 en 600 euro per maand. En ze moeten langdurig worden toegediend. Het is nog niet duidelijk of mensen ze nodig hebben om na een tijdje op gewicht te blijven, of dat ze zonder die medicijnen snel terug zijn op hun oude gewicht. Ook moeten de mogelijke bijwerkingen – misselijkheid, overgeven, krampen, diarree of juist obstipatie, hoofdpijn en vermoeidheid – niet worden onderschat.
Tot slot is er ook een voetangel op ethisch gebied. Hoe krom is het eigenlijk dat de moderne mens eerst zo veel en zo ongezond eet dat hij veel te dik wordt, om dat vervolgens met dure injecties tegen te gaan? Maar ondanks al die kanttekeningen is inmiddels wel duidelijk dat de afslankmiddelen op veel medische terreinen voor grote verandering kunnen zorgen.
Schrijf u in voor onze ochtendnieuwsbrief
Abonneer u op de gratis nieuwsbrief EW Ochtend en start de dag scherp met de belangrijkste artikelen over politiek, economie en buitenland.
