Het klimaatprobleem lost zich niet op door schadevergoedingen te geven aan arme landen. Investeer liever in slimme oplossingen, schrijven Bram Hahn en Mireille Folkerts
De klimaattop in het Egyptische Sharm el-Sheikh is bijna een week bezig. De staatshoofden en regeringsleiders zijn langsgekomen om voor de camera’s plechtig te beloven dat ze er alles aan zullen doen om verdere opwarming van de aarde tegen te gaan. Nu is het aan de onderhandelingsdelegaties om voor 18 november tot overeenstemming te komen over de manier waarop dat moet. Dat was tijdens eerdere toppen al moeilijk genoeg, maar er is een extra complicerende factor bijgekomen. Arme landen eisen van de geïndustrialiseerde wereld dat die opdraait voor de schade die zij ondervinden van klimaatverandering.
Lees ook het omslagverhaal: Een koeler klimaat? Ja, dat kan met deze technologische hoogstandjes
Het westen is verantwoordelijk voor klimaatverandering
De argumentatie luidt: het Westen heeft met zijn gigantische uitstoot van koolstofdioxide (CO2) de snelle opwarming van de aarde veroorzaakt, maar juist landen die weinig uitstoten ondervinden, zo vinden zij, de schadelijke gevolgen van klimaatverandering. Maar die redenering leidt naar een juridisch moeras, want het is nooit met zekerheid te zeggen of een overstroming in, zeg, Pakistan een direct gevolg is van een veranderend klimaat of van pech in combinatie met een beroerde waterhuishouding in het land.
Sterker is het punt dat diezelfde landen maken als ze aanstalten maken om in navolging van het Westen te profiteren van de voorraden aan fossiele brandstoffen in hun bodems. De welvaart groeit in die landen, en dat gaat gepaard met een groeiende vraag naar energie. Maar het Westen dringt er juist op aan dat ze die netjes in de grond laten en ontneemt hun daarmee het recht op economische ontwikkeling.
Arme landen moeten profiteren van slimme investeringen
Om een clash in Egypte te voorkomen, zou het verstandig zijn om de onderhandelingen uit het verlammende frame van schuld en boete te halen en te focussen op slimme investeringen in gezamenlijke projecten waarbij het Westen opkomende landen met kennis en ervaring helpt om de economische groei op een duurzame en toekomstbestendige manier gestalte te geven.
Het is voor alle partijen beter niet om morele redenen zakken geld naar Afrika te sturen, maar gerichte investeringen te doen. Ook al vanwege de corruptie. Waarom het dichtbevolkte en niet zo zonnige West-Europa volgooien met zonnepanelen als daar in Noord-Afrika veel meer ruimte voor is en ze nog meer opbrengen ook?
Onderzoek naar geo-engineering is hard nodig
Die investeringen in maatregelen en onderzoek zijn hard nodig. Recente rapporten van de Verenigde Naties laten zien dat de huidige maatregelen bij lange na niet genoeg zijn om de temperatuurstijging onder de 1,5 graden Celsius te houden.
Lees ook deze column van Simon Rozendaal: Niet politici vertragen energietransitie, maar de onwillige natuurwetten
Het ziet ernaar uit dat drastische maatregelen nodig zijn om de opwarming te beperken. Onderzoek naar geo-engineering, ofwel de aarde bewust afkoelen, is hard nodig. Zo zou een vulkaanuitbarsting kunnen worden nagebootst, met als doel een wereldwijde temperatuurverlaging van circa 0,5 graad Celsius.
Het bewust afkoelen van de aarde kent veel tegenstanders. Het zou te risicovol zijn, onmogelijk te realiseren in het huidige internationale politieke systeem en de aandacht afleiden van de inspanningen om de CO2-uitstoot terug te brengen.
Maar niets doen en vertrouwen op de huidige – ontoereikende – maatregelen is net zo risicovol. Als over decennia blijkt dat ondanks alle inspanningen de opwarming van de aarde doorzet, kun je maar beter goed onderzoek hebben gedaan om zo een weloverwogen keuze te kunnen maken om geo-engineering toe te passen, of niet. De luxe is er niet om een potentieel hulpmiddel tegen het klimaatprobleem bij voorbaat af te schieten.