De uitgesproken linkse filosoof Susan Neiman krijgt veel kritiek op haar boek Links ≠ woke. In Nijmegen sprak ze maandagavond voor een uitgesproken links publiek, maar in plaats van tegenspraak kreeg ze opvallend veel bijval, zag Geerten Waling.
Op maandagavond is het zelfs in het bruisende Nijmegen vast niet heel druk in de bioscoop. Deze maandag is dat anders, want zaal 7 van de LUX stroomt vol voor de lezing van de Duits-Amerikaanse filosoof Susan Neiman, directeur van het Einstein Institut in Potsdam en auteur van een spraakmakend boek Links ≠ woke.
Dat haar lezing is uitverkocht, is bijzonder. Zo enthousiast als sommigen zijn over het nieuwe anti-woke-boek van Bart De Wever, zo dubbel zijn de reacties in linkse hoek op de nieuwe Neiman. Alleen daarom al is het de moeite waard om haar lezing bij te wonen in de progressieve studentenstad Nijmegen, die ook nog eens mede is georganiseerd door het Diversity, Equity and Inclusion Office, de woke-brigade van de ‘rode’ Radboud Universiteit. Maar dat blijken allemaal vooroordelen: op een enkele mopperende bezoeker na – voor aanvang: ‘Ik ben wel links, maar noem mij maar liever woke, dat klinkt toch veel krachtiger?’ – lijkt iedereen van plan er vooral een leuk uitje van te maken.
‘Waarover niemand durft te schrijven’
Dat Neiman in Nijmegen geen vijandige zaal tegenover zich vindt, zegt wellicht iets over de gezapigheid van de lokale cultuursnuiver. Maar het kan ook iets zeggen over de rake analyses die ze maakt en die zijn gebaseerd op gesprekken die naar haar zeggen ‘iedereen in mijn omgeving elke dag heeft, maar niemand over durft te schrijven’.
Haar centrale stelling is dat de woke-beweging met goede intenties de verkeerde strijd voert en bijna niets meer te maken heeft met links zijn, in haar definitie ook wel gelijkgesteld aan progressief zijn. Woke, zegt Neiman, ontkent het bestaan van universele waarden, reduceert de strijd om rechtvaardigheid tot machtspolitiek en heeft het geloof in de vooruitgang verloren. Daarmee staat het wokisme haaks op de Verlichting, die juist de basis vormde voor linkse principes als mensenrechten en vrijheid, gelijkheid en rechtvaardigheid.
Neiman: zwarte vrouwen kunnen dit veel moeilijker zeggen
Na haar lezing is er een kort interview door filosoof Maarten Doorman. Zijn laatste vraag blijft hangen: ‘Als je een zwarte vrouw was geweest, hadden we dan een ander boek en nu een ander gesprek gehad?’ Het lijkt kritiek op haar witte schrijverschap, maar Neiman aarzelt geen moment: ‘Ja, want alle donkere vrouwen die ik ken, durven dit niet te zeggen. Dan worden ze meteen Uncle Toms of “rassenverraders” genoemd. Zij worden telkens weer diep beledigd, omdat critici suggereren dat hun ideeën bepaald zouden moeten worden door hun huidskleur.’
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Neiman: cancelcultuur bestaat gewoon
Het liefst gebruikt Susan Neiman niet het woord ‘cancelcultuur’, want ‘daar klaagt iedereen al over, het is zo’n dooddoener. Privé gebruik ik het wel hoor!’ Maar als een jongen in het publiek vraagt of het fenomeen bestaat, zegt ze: ‘Ja. Overal. Bijvoorbeeld bij grote academische instituten in Berlijn, waar het niet eens zozeer de jongere maar juist de oudere medewerkers, de gatekeepers, zijn die zeggen: “Ik wil niet met X of Y in een project, want hij is een Europese, witte man.” Of andersom, dat ze een zwarte vrouw aannemen die alleen maar onzin verkondigt, maar het juiste uiterlijk heeft!’
Op een paar kritische vragen na kabbelt de avond kalm en gemoedelijk voorbij. De lange rij bezoekers na afloop, die geduldig wachten om hun boek te laten signeren door hun idool, doet sterk vermoeden dat Susan Neiman weleens gelijk zou kunnen hebben: links is helemaal niet zo woke.