De Volkskrant worstelt niet alleen met een stuitend gebrek aan diversiteit van inzichten, ook schort het aan een diversiteit van mensen. Dat schrijft Geerten Waling.
Om incestueuze toestanden te vermijden, kent de columnistiek twee regels. Eén: niet schrijven over wat trending is op internet, want de mensen in de ‘blogosfeer’ vertel je niets nieuws en verder interesseert het niemand.
Twee: niet schrijven over andere media, want de lezer zit niet te wachten op irrelevante afrekeningen in het journalistieke circuit. Gelukkig zegt een derde regel dat de columnist alle regels aan zijn laars mag lappen, zeker als hij daarmee juist incestueuze toestanden aan de kaak stelt. Dus daar gaan we.
Jip van den Toorn (dochter van acteur Dick, kleindochter van actrice Kitty Janssen) is cartoonist bij de Volkskrant.
Vorige week viel ze door de mand, toen een aantal webridders ontdekte dat zij haar tekeningen overtrekt van ‘stockfoto’s’ – nietszeggende plaatjes van acteurs in allerlei poses en posities die een advertentie of powerpoint kunnen opleuken.
Van den Toorn (30) had zelf al eens toegegeven dat ze niet kan tekenen – ‘Ik doe maar wat’ – maar hoe zij erin slaagde steeds weer een cartoon af te scheiden en in 2022 als jongste ooit de Inktspotprijs te winnen, was tot nu toe een raadsel.
Humor
Nu is een cartoonist die plaatjes overtrekt niet zo erg, als die er maar een steengoeie tekst bij zet die een diepere laag aanbrengt, die de lezer aan het denken of op het verkeerde been zet, en die, ja daar is-ie, humor toevoegt. Niets van dat al bij Jip van den Toorn, zo ontrafelden podcastmakers Michiel Lieuwma en Owen Lichtenberg vorige week genadeloos in de podcast Boze Geesten, in een aflevering die was gewijd aan haar werk.
De meeste cartoons van Van den Toorn, zeker sinds de verkiezingen van 22 november, kennen maar één laag: laten zien dat zij, Jip, vóór klimaat en immigranten is en tegen de PVV en het nieuwe kabinet. Die beeldt zij af als clowns, Ku Klux Klan-leden of ander krapuul. Niet grappig, niet boeiend, niet nieuw.
Van den Toorn staat in een traditie. Onlangs beëindigde de Volkskrant na 44 jaar de samenwerking met Jos Collignon. Hoewel hij zijn cartoons vermoedelijk wel zelf tekent, grossiert ook deze tekenaar in eenlagige aanklachten, bijvoorbeeld tegen Israël. Daarbij schuwt hij de antisemitische stereotypen niet – wat gezien de pro-Palestijnse positie van zijn dagblad bepaald geen dappere stellingname mag heten.
Bij zijn afscheid verweet Collignon Volkskrant-hoofdredacteur Pieter Klok dat die hem steeds vaker censureerde. Maar Klok greep pas echt in toen Collignon de lange arm van Israël uitbeeldde met een ‘dikke duim’, waarna de Joodse oud-politicus Lodewijk Asscher een vernietigend opiniestuk schreef over de realiteit van dat ‘zogenaamde’ antisemitisme uit Collignons insinuatie.
Overigens was dat niet de enige aanleiding voor diens ontslag. Al eerder was de redactie enorm gechoqueerd door een (best geestige) cartoon van hem waarop twee Marokkaanse jongens op een scooter de wereldbeker voetbal jatten.
Joden met grote neuzen
En de echte druppel was mogelijk zijn weinig flatteuze cartoon van Volkskrant-columnist Aaf Brandt Corstius (dochter van Hugo) als hogepriesteres van het feminisme.
Haar man en Volkskrant-podcastmaker Gijs Groenteman (zoon van Hanneke, boezemvriend van Jip) ging flink tekeer tegen Collignon die hij omschreef als ‘heel goed in het tekenen van Joden met grote neuzen’. Dat deed hij in zijn podcast met Marcel van Roosmalen, die columneert voor NRC.
Diens vrouw, Eva Hoeke, was jarenlang een populaire columnist in Volkskrant Magazine, tot ze begin deze zomer werd ontslagen: te weinig divers, te veel ‘ons soort mensen’. Dat was heel flauw, want Hoeke komt niet uit de grachtengordel, zo foetert ze nu in alle media, ze is maar liefst 20 minuten verderop opgegroeid… In een rijtjeshuis!
Permanente paniek
Wat er precies aan de hand is bij de Volkskrant is een raadsel, maar iets klopt er niet. Ergens na het vertrek van de standvastige Pieter Broertjes in 2010, lijkt de hoofdredactie in permanente paniek geraakt.
Klok volgt, aldus Collignon, de angstige koers van zijn voorganger en beschermheer Philippe Remarque, nu directeur-uitgever van de krant – en echtgenoot van stercolumnist Sylvia Witteman (nichtje van Paul), inmiddels heeft ook hun dochter Charlotte haar eigen column.
De Volkskrant worstelt niet alleen met een stuitend gebrek aan diversiteit van inzichten – door echt creatieve en tegendraadse columnisten en cartoonisten – ook schort het aan een diversiteit van mensen. Was de TROS vroeger ‘de grootste familie van Nederland’, de Volkskrant is nu toch wel de klefste.