Zihni Özdil vindt dat het concept dierentuin best eens ter discussie mag worden gesteld. Hij put inspiratie uit een Amsterdams debat over Artis.
In de Amsterdamse gemeenteraad was er deze week een interessant debat. Dat ging over de toekomst van Artis.
In heel Nederland is het dierenpark een begrip sinds de opening in 1838 als Zoölogisch Genootschap Natura Artis Magistra.
Tijdens het debat stelde de Partij voor de Dieren voor om Artis om te vormen tot een stadspark. Dat zorgde voor een verrassende politieke dynamiek. Opeens werd voor enkele partijen en politici die bekendstaan om hun ‘radicaliteit’ duidelijk dat politiek complex is. En dat binair denken, oftewel radicalisme, weinig te maken heeft met de grijstinten van de echte wereld.
Zo zou je logischerwijs steun verwachten van GroenLinks. Maar die partij hield zich op de vlakte en kreeg fluisterend het verwijt van ‘struisvogelpolitiek’.
Maar als je bedenkt dat GroenLinks in een ‘fusie’ zit met de PvdA, wordt die struisvogelpolitiek plots begrijpelijk. Want de sociaal-democraten hebben een heel andere oorsprong. Daarom zei de PvdA tijdens het debat duidelijk ‘nee’. Want ‘als we zo principieel worden, ben ik bang dat we zelfs huisdieren gaan verbieden’.
Overdreven gedoe
In het verkiezingsprogramma van BIJ1 Amsterdam staat:
‘Dieren zijn er niet voor het vermaak van mensen. We verwachten van lokale dierentuinen dat ze zich alleen gaan bezighouden met de (tijdelijke) opvang van dieren die (nog) niet kunnen overleven in hun oorspronkelijke leefgebied. Hierbij wordt volledig rekening gehouden met voldoende leefruimte. Dit nemen we op in de subsidievoorwaarden voor Artis.’
Toch nam raadslid Carla Kabamba (voormalig BIJ1) zware aanstoot aan het voorstel van de Partij voor de Dieren in de Amsterdamse raad. Omdat de laatstgenoemde partij het houden van dieren in Artis vergeleek met de human zoos van vroeger waar, ook in Nederland, Afrikanen werden gekooid en tentoongesteld.
Kabamba is namelijk zelf van Congolese afkomst. Ze reageerde in tranen:
‘Vergelijkt deze collega zwarte lichamen met goed verzorgde dieren in Artis? (…) Zeer onwetend en op zijn hardst gezegd compleet mensonterend.’
Je zou dit ‘hypocriet’ van het voormalige BIJ1-raadslid kunnen noemen. In de ideologie van haar oude partij ligt besloten dat ‘niet-menselijke dieren’ rechten moeten hebben, net als menselijke dieren.
En toch snap ik Kabamba volkomen. Als je bekend bent met de onvoorstelbare verschrikkingen die de Congolezen moesten ondergaan van hun kolonisator België, kun je alleen maar begrip hebben voor iemand die haar persoonlijke geschiedenis boven ideologie plaatst.
In de Amsterdamse raad kreeg de Partij voor de Dieren alleen steun van Volt. Dus voorlopig blijft Artis nog.
Enkele jaren geleden was ik het daarmee eens geweest. Wat een overdreven gedoe, had ik gedacht. Mag er dan niks leuks meer overblijven in de wereld, was mijn sneer geweest in de richting van de politiek.
Virtual reality en hologrammen
Maar in 2023 kwam ik tot inkeer. Tijdens een bezoek aan een dierenpark op Tenerife. Net als in Artis waren de voorzieningen voor de dieren prima. Evenwel werd ik daar overvallen door triestheid. Omdat, als je goed kijkt, je ziet en voelt dat de dieren lijden. Ineens zag ik het: gevangenschap is gevangenschap, hoe je het ook wendt of keert.
In die zin was de vergelijking van de Partij voor de Dieren niet eens zo gek. Want vroeger vonden ‘we’ human zoos ook normaal. Wat de gekooide Afrikanen vonden, achtten ‘we’ niet relevant.
Natuurlijk moeten we begrip hebben voor nostalgie, jeugdsentiment en persoonlijke geschiedenissen. En samen het gesprek blijven voeren. Maar nostalgie, jeugdsentiment of persoonlijke geschiedenis mag nooit een excuus zijn om vooruitgang tegen te gaan.
Hoe zit het dan met het educatieve belang van dierentuinen voor kinderen?
Wat dat betreft hebben we geluk dat we in hoogtechnologische tijden leven. En Nederlandse universiteiten en hogescholen behoren tot de top van de wereld als het gaat om het opleiden van de makers van hightech.
In 2023 pleitte ik daarom voor hologrammen van dieren in dierentuinen.
De Partij voor de Dieren pleit voor ‘virtual reality, hologrammen en interactieve installaties’.
Dat is nog zelfs beter dan mijn plan!