Na de oproep van het Turkse consulaat om melding te maken van beledigingen van president Recep Tayyip Erdogan, was het een kwestie van tijd voordat de eerste Erdogan-kritische Turkse Nederlander zou worden opgepakt. De arrestatie van Ebru Umar is slechts de eerste stap.
‘Iedereen met een dubbele nationaliteit die daarnaartoe gaat en zich kritisch uitlaat over het regime loopt nu gevaar,’ zegt VVD-politicus Dilan Yeşilgöz in een gesprek met Elsevier.nl.
Uit een eerder Elsevier-interview met Yeşilgöz: ‘Vluchtelingen zijn niet zielig’
Yeşilgöz vreest dat Erdogan een ‘staat binnen een staat’ probeert te creëren, door zijn eigen rechtsorde naar Europa uit te breiden. ‘Het gebeurde al binnen een paar dagen. En dit is niet de laatste stap natuurlijk. Het geval van Umar is eigenlijk gewoon een vreselijke casus. Er zijn er daarvoor meer geweest en er zullen er helaas meer volgen.’
Statement
Yeşilgöz noemt het voorbeeld van de Nederlandse journaliste Fréderike Geerdink, die weliswaar geen Turkse nationaliteit bezit, maar wel werd opgepakt voor het ‘verspreiden van terreurpropaganda’ en het land werd uitgezet. Geerdink houdt onder meer een blog bij over de situatie van Koerden in Turkije. Daarnaast zitten er in Turkije tal van Turkse journalisten vast.
‘Geerdink werd lang en breed voor de oproep van het consulaat opgepakt, dus zo’n meldpunt heeft men er niet voor nodig. Maar de arrestatie van Ebru Umar was wel een duidelijk statement van de Turkse staat: we houden jullie in de gaten. En dat bewijzen ze dan ook,’ zegt de VVD’er. Het feit dat Umar in hechtenis haar telefoon mocht houden, was daarbij pure strategie, denkt Yeşilgöz. ‘Juist zodat ze over dit statement kon communiceren’.
Erdogan probeert zijn macht tentoon te spreiden, onder meer door uit te halen naar de Duitse komiek Jan Böhmermann. ‘Toen men in West Europa daarvoor losging en er niet door de overheden ingegrepen werd, kwam het consulaat met die kliklijn. De arrestatie en intimidatie van Umar is een volgende stap daarin’.
Kortzichtig
‘Erdogan-filiaal DENK in de Tweede Kamer bedreigt vrijheid in Nederland.’ schrijft Afshin Ellian. Lees zijn blog hier >
‘Het is noodzakelijk de bemoeienis en de lange arm van Ankara hier in Nederland onder ogen te zien,’ zegt Yeşilgöz. ‘Belangrijk is om je af te vragen waarom überhaupt meer dan 60 procent van de Turkse Nederlanders op Erdogan stemt, iemand die haaks staat op al onze vrijheden en democratie. Hoe kan dat? Er gaat iets fundamenteel fout als zo’n groot deel van een bepaalde bevolkingsgroep onze normen en waarden niet onderschrijft of uitdraagt.’
Ze denkt niet dat het elimineren van een dubbele nationaliteit de oplossing biedt, daarvoor is de arm van Ankara simpelweg te lang en de Erdogan-aanhang te trouw. ‘Het is kortzichtig om te denken dat een papiertje je dubbele loyaliteit of je loyaliteit naar een ander zou bevestigen’.
Na de uitgelaten reactie van een groot deel van de Turkse Nederlanders op de arrestatie, maakt Yeşilgöz zich zorgen over de veiligheid van critici als Umar. Maandagochtend werd bekend dat er is ingebroken bij het huis van de columnist in Amsterdam, die zelf nog altijd in Turkije moet verblijven. Daarbij werd onder meer een laptop meegenomen en de tekst ‘hoer’ op haar muur geschreven.
Yeşilgöz, die zich zelf ook nogal eens kritisch uitlaat over het beleid van Erdogan op sociale media, laat zich naar eigen zeggen niet intimideren. ‘Het geeft natuurlijk een nieuwe dimensie als je naar Turkije reist, maar ik ga gewoon zoals ik altijd ga. En ik hoop dat anderen dat ook blijven doen.’
Weerslag
Op Twitter wemelde het van de berichten van mensen die hun vakantie naar Turkije hebben omgeboekt. ‘Erdogans acties hebben een erg negatieve weerslag op het land en op de mensen, en ook op Turkse Nederlanders hier en ik heb niet het idee dat dit het einde ervan is. Die man is net begonnen’.
‘Het wordt tijd dat we beseffen wie we tegenover ons hebben. Iemand met de meeste kaarten in handen, die totaal niet onder de indruk is als wij zeggen “ja maar, onze vluchtelingendeal” of “ja maar mensenrechten”. We moeten ons focussen op wat er in ons eigen land gebeurt en dat is ook zeer zorgelijk.’
De reactie van Turkse Nederlanders op de arrestatie van Umar is daarbij volgens haar exemplarisch. ‘Daar hebben we echt nog een megaprobleem en dat hebben we heel lang laten groeien.’
Moskeeën
Yeşilgöz is van mening dat er kritischer moet worden gekeken naar de Turkse organisaties waar de Nederlandse overheid zaken mee doet. ‘Met wat voor moskeeën zijn we bijvoorbeeld in gesprek? Als je daarnaar kijkt, weet je dat er een heleboel zijn die worden aangestuurd door Ankara, en dat legitimeren wij. Die afweging mag wel opnieuw gemaakt worden.’
Ze benadrukt haar zorgen over wat er in Nederland gebeurt, onder meer de kliklijn van het consulaat. ‘Je vraagt Nederlandse staatsburgers om andere Nederlandse staatsburgers te verklikken. En dan niet eens alleen op basis van belediging, wat al belachelijk is, daar hebben we ons eigen rechtssysteem voor, maar ook op basis van kritische uitlatingen over Erdogan, zijn beleid, het volk en noem maar op. Dat is echt een context waarbij je een staat binnen een staat probeert te creëren, een eigen rechtsorde. Er komt steeds meer bemoeienis.’
Slachtoffer-denken
Het feit dat dat wordt toegejuicht zegt volgens haar een groot deel over hoe Erdogan-aanhangers in Nederland denken. ‘Steeds weer dat slachtoffer-denken. Ik zei al eerder: als je onze vrijheden en rechten hier zo verschrikkelijk vindt, en je zo blij bent met hoe ze in Turkije met burgers omgaan, dan kan ik je adviseren om vooral daarheen te gaan. Er is hier niemand die je tegenhoudt.’
Yeşilgöz benadrukt ook dat er nog steeds een groot deel van de Turks-Nederlandse gemeenschap tegen Erdogan is: ‘Weliswaar stemt 60 procent voor hem, maar er is nog steeds 30 procent anti-Erdogan hier in Nederland. En in Turkije wonen ook veel mensen die vrijheden willen en daarvoor strijden, die moeten we niet vergeten en te allen tijde steunen’.