Het fenomeen ‘boze burger’ is een serieuze aanklacht tegen onze maatschappelijk ordening. Dat zei CDA-leider Sybrand Buma in de HJ Schoolezing maandagavond. Buma pleitte voor een terugkeer naar gemeenschappelijke waarden. ‘Het zijn verwarde tijden, die om richting vragen.’
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Buma beschouwt het huidige tijdsgewricht, waarin Donald Trump tot president van Amerika werd verkozen, de PVV de tweede partij van Nederland werd en de Britten in een referendum stemden voor uittreding uit de EU. ‘We zien overal barsten in de samenleving ontstaan, tussen jong en oud, autochtoon en allochtoon, hoger- en lageropgeleid, kansrijk en kansarm. De breuklijn wordt ook vaak gelegd tussen ‘tevreden’ en ‘boze’ burgers,’ constateert Buma. ‘Dat begrip boze burger is een vreemd etiket. Het wordt steevast opgeplakt door sociologen die duidelijk niet zelf tot die categorie behoren.’
‘Verscheidenheid is nooit een doel op zich geweest,’ zegt Buma over het ontstaan van de multiculturele samenleving. Uit het standpunt van Buma blijkt een grote afstand tot D66, onderhandelingspartner voor het nieuwe kabinet: er zijn geen ideologische raakvlakken.
In zijn betoog wijdt Buma een paar woorden aan de plaats van de islam in Nederland. ‘Wat betekent de opkomst van de islam in ons land? Net als alle godsdiensten heeft de islam eindeloos veel variaties. Maar de hoop dat er uit de hierheen gebrachte stromingen een soort Europese verlichte islam zou ontstaan, is ijdel gebleken.’
Opstand der burgers
Buma refereert aan de naamgever van de lezing, oud-hoofdredacteur van Elsevier H. J. Schoo, die de opkomst van Pim Fortuyn duidde als de opstand der burgers. Deze opstand lijkt permanent geworden. ‘Zorgen over de staat van het land en het gebrek aan vertrouwen zijn een permanent fenomeen geworden.’
‘Niet de welvaart, niet de gelijkheid, niet de vrijheid, maar het versplinteren van de gemeenschap werd het grote maatschappelijke probleem,’ analyseert Buma. ‘Individuele vrijheid was collectieve versplintering geworden,’ volgens Buma de oorzaak van de opstand der burgers. De leider van het CDA ziet dat vrijheid en gelijkheid de boventoon zijn gaan voeren, ten onrechte. ‘Het belang van de gemeenschap met haar cultuur, identiteit en omgangsvormen, werd geminimaliseerd.’
Vergeten waarden terug in de politiek
‘Steeds meer zijn we gaan denken dat die collectieve begrippen verouderd waren. Maar als de identiteit van onze samenleving, waarden en normen en immigratie de zwaarst gevoelde problemen zijn in het moderne Nederland, zoals uit de onderzoeken van het SCP blijkt, dan moeten we erkennen dat dat niet zo is. Het zijn vergeten waarden, die terug moeten worden gebracht in het hart van de politiek.’
‘Het gat wordt nu opgevuld door politici die we als populistisch zien. Hun kracht is dat zij de pijn zien. Maar hun zwakte is dat ze geen fundamentele antwoorden geven. Zij gaan mee in de symptoombestrijding zonder samenhangende visie. Nóg meer pervertering van vrijheid en gelijkheid. De vrijheid van meningsuiting is bij hen het hoogste recht, maar de Koran moet worden verboden. Haatzaaien moet uit het Wetboek van Strafrecht, maar haatzaaiende imams moeten het land uit. Het klopt niet, het is niet houdbaar.’
Identiteit van Nederland
Buma maakt zich zorgen over de identiteit van Nederland, en refereert aan de schoolstrijd, en aan oud-parlementariër Guillaume Groen van Prinsterer: ‘Niet met een economisch program, maar met een op identiteit en een gedeelde moraal gebaseerd programma verenigde hij zijn volgers.’
Buma spreekt de HJ Schoolezing uit: ‘Verwarde tijden die om richting vragen’
Verwarde tijden!’ die om richting vragen
Dit boek bevat de uitgebreide, geannoteerde en geïllustreerde versie van de negende
HJ Schoo-lezing van Elsevier Weekblad die CDA-leider Sybrand Buma maandagavond 4 september 2017 heeft gehouden in de Rode Hoed in Amsterdam.
‘Vrijheid en gelijkheid zijn geen op zichzelf staande begrippen,’ concludeert Buma, ‘ze moeten altijd worden ingebed in de traditie en de cultuur waarin ze zijn ontwikkeld.’ Volgens Buma is de Nederlandse identiteit geënt op een eeuwenoude joods-christelijke waardentraditie. ‘De moderniteit is – anders dan we vandaag de dag vaak denken – niet met de christelijke ethiek in strijd, zij is er een gevolg van.’
De opstand der burgers leert ons het volgende, zegt Buma: ‘Zij willen niet minder herkenbare tradities, niet minder waarden en normen. Ze willen meer. Vrijheid en gelijkheid zijn niet de basis van onze samenleving.’