Minister Jeanine Hennis (VVD) van Defensie stopt ermee. Na een vurig debat in de Tweede Kamer, waar ze zich kranig weerde, kondigt ze aan haar functie per direct neer te leggen.
De manier waarop Hennis afscheid nam, dwong respect af. Ze vertrekt met opgeheven hoofd. Ze begon haar verdediging sterk. Ze zakte na een uur weg in details, maar keerde aan het slot van haar betoog ineens terug naar de staatsrechtelijke en menselijke kant van de zaak. ‘Het stopt hier vandaag. Ik stop als minister van Defensie,’ zei ze nadat ze een beschouwing gaf over de toekomst van defensie. Hennis maakte bekend dat ook Commandant der Strijdkrachten generaal Tom Middendorp opstapt.
Hennis verweerde zich kranig tegen de storm van kritiek die ze krijgt over haar optreden rondom het dodelijke mortierongeluk vorig jaar in Mali, waarbij de Nederlandse militairen Henry Hoving (29) en Kevin Roggeveld (24) om het leven kwamen. De Onderzoeksraad voor de Veiligheid (OVV) kwam met een vernietigend rapport, waarin wordt vastgesteld dat Defensie ‘ernstig tekortgeschoten’ is. Zowel de veiligheid van de granaten als de medische gezondheidszorg was niet op orde.
Meningsverschil over medische zorg
De Tweede Kamer en minister Hennis hadden eerder een fors verschil van mening over de medische hulp in Mali. De Kamer stelde op basis van het rapport van de OVV dat de medische hulp van een Togolees hospitaal in Kidal onvoldoende was.
In het hospitaal werd een zwaargewonde Nederlandse militair geholpen tijdens het mortierongeval, waarbij de andere twee het leven lieten. Volgens de OVV traden de Togolese artsen ‘weinig doortastend’ op. Ook werd geen gestructureerd onderzoek uitgevoerd naar het letsel.
‘Je kan van mening verschillen met de OVV,’ zei Hennis daarop, die benadrukt andere conclusies van de OVV te onderschrijven. Een medische inspectie van Defensie heeft het Togolese hospitaal onderzocht en gezegd dat het op zijn taken is berekend.
Kort daarvoor verklaarde Hennis dat Defensie al sinds het ministerie deze zomer het conceptonderzoek van de OVV in handen kreeg, de munitieketen van de Nederlandse militairen in Mali onderzocht wordt. ‘Inspecteurs gaan in Mali alles overhoop halen,’ aldus Hennis. Hiermee wil ze onder meer de onrust bij het thuisfront weghalen.
Operationele pauze
De Kamer had eerder in het debat om opheldering gevraagd waarom Hennis pas vrijdag de ‘operationele pauze’ inlaste en niet al deze zomer toen haar ministerie het conceptrapport van de OVV ontving. De antwoorden van de minister stelden de partijen duidelijk niet tevreden.
‘Het lijkt op een paniekreactie’, verklaarde Raymond Knops (CDA). Volgens Salima Belhaj van D66 gaf het conceptrapport ‘voldoende aanleiding’ om ook de munitie bij andere missies te controleren. ‘Waarom is dit niet aangegrepen?’. PVV’er Gabriëlle Popken zei dat de minister ‘om de hete brij heen draaide’.
Hennis erkende bij het begin van haar speech dat ze niet goed heeft gereageerd na de publicatie van het vernietigende rapport van de OVV over het mortierongeluk. Ze zegt dat haar optreden ‘knullig’ was. ‘Ik heb raar gereageerd,’ aldus Hennis.
Ze kreeg kritiek op haar reactie dat ze niet wilde ‘aftreden, maar optreden’ en haar beantwoording van de vraag ‘Was het er veilig?’ over Mali. Hennis erkende de fout tijdens haar verantwoording aan de Tweede Kamer. ‘Achteraf, een paar uur later, weet je allemaal wat je had willen zeggen. En op dat moment lukte het mij niet. Ook ik ben maar een mens’, aldus Hennis.
De vraag of het er veilig was, was volgens Hennis een ‘eendimensionale vraag’ waar zij ‘geen eendimensionaal antwoord’ op had. Dit omdat er ‘een heel complex van factoren’ aan het fatale ongeluk ten grondslag lag.