Twee dagen na een heftig debat waarin alle Kamerfracties grote betrokkenheid uitspraken met de krijgsmacht, waren donderdagochtend slechts drie fracties aanwezig bij de installatie van de nieuwe Commandant Der Strijdkrachten, admiraal Rob Bauer. Alle anderen lieten verstek gaan.
Uit respect voor de nabestaanden van het dodelijke ongeluk in Mali, juli vorig jaar, vond de commando-overdracht niet plaats op het Binnenhof, maar op een helikopterbasis in Gilze-Rijen. Het was een ingetogen ceremonie. Slechts vier Kamerleden waren present: voorzitter Han Ten Broeke (VVD) van de vaste commissie voor Defensie; Albert van den Bosch (eveneens VVD); Raymond Knops (CDA) en Elbert Dijkgraaf (SGP). Alle andere fracties negeerden de uitnodiging. Zelfs regeringspartij PvdA was ostentatief afwezig.
Vertrouwen herstellen
Pijnlijk want, zoals admiraal Bauer het verwoordde: ‘De krijgsmacht maakt een moeilijke periode door. We moeten het vertrouwen van de politiek en de samenleving herstellen. We moeten ook het vertrouwen van onze mensen in de eigen organisatie herstellen.’
Bauer sprak zijn dank uit voor de aanwezigheid van de 100-jarige oorlogsveteraan en drager van de Militaire Willemsorde majoor b d Kenneth Mayhew. Ondanks zijn zeer hoge leeftijd had hij de moeite genomen vanuit Noord-Engeland naar Gilze-Rijen te reizen om – als blijk van bemoediging – de ceremonie bij te wonen. Mayhew liet zijn stok en rollator achter en liep fier rechtop naar het andere einde van de hangar. Hij werd geflankeerd door Majoor Marco Kroon, eveneens drager van de Militaire Willemsorde. Zij namen plaats vlakbij de vier Kamerleden die waren verschenen.
Verwijzing naar het weer
Bauer begon zijn toespraak met een verwijzing naar het stormachtige weer: ‘Code Oranje. Hoe symbolisch! Zelfs het weer heeft begrepen hoe zwaar defensie er vandaag aan toe is.’
Dinsdag traden zowel VVD-minister Jeanine Hennis als Commandant der Strijdkrachten generaal Tom Middendorp af na een zeer kritisch rapport over het dodelijke mortierongeval in Mali. Kamerleden van alle fracties verwoordden hun zorgen over de toestand van de krijgsmacht en de ‘tenenkrommende’ manier waarop minister Hennis leiding had gegeven.
Maar de meeste deelnemers aan het debat hadden er donderdagochtend geen reis naar Gilze-Rijen voor over om hun affiniteit met de krijgsmacht te onderstrepen. Niemand sprak daar schande van, maar dat slechts drie Kamerfracties acte de présence gaven was tamelijk tenenkrommend.
Normaal vindt de commando-overdracht plaats op het Haagse Binnenhof met uitgebreid ceremonieel en ‘full dress’ uniformen. Vanwege het Mali-rapport was de bijeenkomst verplaatst naar de helikopterbasis Gilze-Rijen, waar alle militairen gekleed gingen in dagelijkse werkkleding, zeg maar het camouflagepak. Ook Bauer droeg een sober gevechtstuniek.
Inferieure kwaliteit van militaire uitrusting
Alle militairen hadden de zwarte hoge schoenen aan, waarover FVD-kamerlid Thierry Baudet dinsdag groot misbaar maakte. Baudet had tijdens het debat over het dodelijke ongeval in Mali een kogelwerend vest aangetrokken en liet de legerkistjes zien. Zo illustreerde hij de volgens hem inferieure kwaliteit van de soldatenuitrusting.
De actie van Baudet wekte veel beroering in Den Haag. Beoordeelt admiraal Bauer het optreden van Baudet als een dolkstoot of juist als een steunbetuiging?
In gesprek met Elsevier Weekblad onthield Bauer zich van een oordeel over Baudets politieke act. Hij wilde slechts een inhoudelijke reactie geven: ‘De krijgsmacht heeft een aantal jaren geleden veel geld uitgetrokken voor nieuw schoeisel van Oostenrijkse makelij. Veel militairen zijn nog steeds enthousiast, al blijken de schoenen bij de uitvoering van specifieke werkzaamheden minder comfortabel. We bekijken nu of we van de “one size fits all” kunnen afwijken en ook schoeisel kunnen aanschaffen dat past bij de bijzondere taken die sommige militairen uitvoeren.’
De nieuwe Commandant der Strijdkrachten zei verder dat hij in zijn militaire adviezen aan het kabinet zo nodig ook nee zal verkopen. Als de uitrusting niet deugt of de militairen zijn er niet klaar voor, dan kan een politieke opdracht niet uitgevoerd worden.
‘Ik baseer me daarbij niet alleen op rapportages, maar spreek ook met mensen op de werkvloer,’ aldus Bauer. Hij maakte overigens onderscheid tussen een ‘optimale voorbereiding’ en een ‘verantwoorde voorbereiding’ op een militaire missie. ‘Oorlog voeren doe je altijd in een situatie van tekorten. Maar de voorbereiding moet zodanig zijn dat slechts verantwoorde risico’s worden genomen.’