Opnieuw wordt duidelijk dat defensie de veiligheid niet op orde heeft. Een externe commissie concludeert dat van eerdere fouten niet is geleerd en dat de risico’s voor militairen op uitzending soms nog steeds onverantwoord groot zijn.
Uit onderzoek van de commissie-Van der Veer blijkt dat defensiepersoneel de taken niet zonder meer veilig kan uitvoeren. ‘Zo is er lange tijd niet actief strategisch gestuurd op veiligheid, is de defensiebrede veiligheidsorganisatie te klein en is het veiligheidsmanagementsysteem onvoldoende ingevoerd. Ook is op een aantal plekken in de organisatie de veiligheidscultuur onvoldoende ontwikkeld,’ zo staat in het rapport ‘Het moet en kan veiliger’. Fatale incidenten zijn daarvan het gevolg gebleken.
Niet alleen in Mali
‘Helaas is deze conclusie niet nieuw,’ geeft oud-Shell-topman Jeroen van der Veer vrijdag toe. De commissie-Van der Veer werd in het leven geroepen na een snoeihard rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid over een mortierongeval in Mali in juli 2016, waarbij twee militairen omkwamen en één zwaargewond raakte.
Met aftreden bewees Hennis haar opvolger en defensie een dienst, vindt Eric Vrijsen
Daaruit kwam naar voren dat defensie de missie in het Afrikaanse land belangrijker achtte dan de veiligheid van haar militairen: de voortijdig ontplofte mortiergranaat was bijvoorbeeld ‘in den blinde’ aangekocht, zonder de kwaliteit te checken. Na die controverse stapte toenmalig minister van Defensie Jeanine Hennis (VVD) op.
Er zijn meer voorbeelden – instructeur Sander Klap (35) kwam in maart 2016 om het leven toen hij werd geraakt door kogels van een cursist. Klap bleek les te geven op een niet gekeurde en ongeschikte schietbaan in Ossendrecht.
Geen hogere scheikunde
‘Verbetering van de veiligheid is geen rocket science,’ zegt Van der Veer. En toch is na verscheidene rapporten over de situatie bij defensie geen ‘leercurve’ te zien. Incidenten worden weliswaar vaak gemeld, uit de gemaakte fouten zijn geen lessen getrokken. Van der Veer doet een aantal aanbevelingen, waaronder de oprichting van een centrale afdeling die zich bezighoudt met veiligheid.
De commissie sprak zich overigens niet uit over de vraag of mensen juridisch moeten worden vervolgd voor eerder gemaakte fouten. Dat hoorde ook niet bij de taak van de commissie, zegt Van der Veer. Minister Ank Bijleveld (CDA) beargumenteert dat je niet één persoon verantwoordelijk kan maken als de gehele organisatie niet op orde is. Ze belooft beterschap na het rapport.